Najlepsze filmy w historii kina według Chrisa (aktualizowany)

Zmiany. Nieustanne zmiany. Zredukowałem liczbę tytułów do absolutnego minimum. Stwierdziłem, że niektóre obrazy przestały być ,,doskonałe'', że część utworów straciła na aktualności czy atrakcyjności. Niczego nie dodałem. Pousuwałem filmy, które kiedyś były dla mnie arcydziełem, jak ,,Mechaniczna pomarańcza'', ale człowiek się zmienia i nie uważam go za produkt, który musisz obejrzeć. Nie spodziewałem się, że to nastąpi, ale są filmy, które straciły w oczach i nie robią na mnie większego wrażenia. Życie idzie do przodu, ja również i nie mogę sobie pozwolić na marazm. A że lista jest żywa i wciąż ,,popularna'' - będzie się zmieniać tak długo, aż polegnę fizycznie.

Z racji że pojawiły się pierwsze zmiany moja wstępna deklaracja uległa dezaktualizacji. Wszyscy, którzy mnie znają - wiedzą, że kino europejskie stawiam na miejscu pierwszym. Nie ograniczam się do jednego kontynentu, więc bez problemu na liście mogą pojawiać się historie z Argentyny, Tajlandii czy Hongkongu. Utworzyłem listę, ponieważ chcę zaprezentować to, co uważam za wspaniałe, nietuzinkowe, nieodzownie genialne. 

I choć nie jest ona stabilna - są tytuły, które nigdy nie wylecą poza ranking. Jak np. ,,Komedianci'', ,,Samuraj'' czy ,,Czas apokalipsy''. Ów tytuły mają zapewnione stałe miejsce na blogu. Nie zamierzam się ich pozbyć. 

Odrzucam pozycje filmowe, które szkodzą społecznie. Antypolonizm, rasizm czy ksenofobia nie jest u mnie mile widziana. Odrzucam produkcje, które niczego ze sobą nie reprezentują. Przyjąłem, że na jednej pozycji może pojawić się trylogia (czyli trzy filmy w jednym). Na liście uwzględniam zarówno kino dźwiękowe, jak i kino nieme. Nie mam nic przeciwko filmom starszym niż mój ojciec czy dziadek. 

Nie dyskryminuję, nie uwłaczam żadnemu reżyserowi, nie pomijam produkcji, które śmiało mogę uznać za interesujące, choćby miały sto lat i nieco archaiczny styl - liczy się jakość. Nikomu nie zamierzam schlebiać. Stworzyłem własną listę i ona komentuje, jakie kino oglądam, i co doceniam. 


                                                      Życzę udanych seansów. 

91. Czas cyganów (1988)

Gatunek: Dramat, Fantasy, Komedia
Produkcja: Jugosławia, Wielka Brytania, Włochy
Reżyseria: Emir Kusturica
W rolach głównych: Davor Dujmović, Bora Todorović, Ljubica Adžović

Cytat albo scena: 

Wiem teraz, że źli ludzie potrafią omamić nasz wzrok, żebyśmy widzieli ich takimi, jakimi nie są

Czas trwania: 2 godz. 22 min.

Ulubiony utwór Emira Kusturicy. Przepełniony bałkańskim śpiewem, rozkosznym tańcem czy realizmem magicznym na wskroś europejskim (z poetyckim welonem trzepoczącym na wietrze). Zaczyna się od kłótni małżeńskiej, po weselnej zabawie. Wprowadza w rozentuzjowany tłum, wkraczając do baśni Romów: z ich zdolnościami oraz rodzinnym przywiązaniem. Babka Perhana potrafi uzdrawiać, zaś wnuczek ma wrodzony talent do telekinezy – przesuwa puszki mocą psychiczną. Czas dorastania wiążę się z pierwszą miłością, dlatego Perhan pragnie poślubić Azrę, prosząc rodziców o rękę córki, ale jest stawiany na przegranej pozycji. Uznaje się go za bękarta, co gorsza, jego siostrzyczka ma trudności z chodzeniem (na jedną nóżkę), dlatego przy najbliższej okazji, kiedy pojawi się król cyganów – wyruszamy w daleką wędrówkę, a sam protagonista zapragnie posiąść bogactwo, aby zbudować piękny dom oraz sprawić, aby przyszłej wybrance niczego nie zabrakło.

,,Czas cyganów'', to epopeja poprzetykana zwierzęcym magnetyzmem, z indorami biegającymi po podwórzu, odpływamy w metafizyczne pragnienia, drążąc senne zjawy i marzenia o matce, która umarła, choć jej legendy o pięknym licu niosą się echem. Wkraczamy w dziki świat, gdzie handluje się dziećmi, upaja drogim alkoholem, a droga do sukcesu wiedzie przez mroczną materię. Lecz, jak każda przygoda: ma swoje wzloty i upadki. Co los zabiera, to później oddaje. Nieustanny ruch i zmiany towarzyszą do finalnego terroru. To w gruncie rzeczy opowieść ku przestrodze, iż zachłanność nie popłaca, a nasza skromność i brak skłonności do hedonizmu potrafi przynieść więcej dobroci, niż zgubny przesadyzm do gromadzenia luksusowych, fizycznych przedmiotów. Gdzie przyjaźń ze zwierzętami uświęca, a szczerość zostaje wynagrodzona w chwalebnej aureoli. Rozbrykana narracja, wielowątkowość zdarzeń oraz kapryśny los wystarczająco ,,buzuje'' wewnętrznie, by uznać ,,Czas cyganów'' za doświadczenie wykraczające poza ramy filmowe. To historia śmieszna i tragiczna zarazem: kumulująca wszystkie stany emocjonalne, które czynią, że kino to pierwiastek boski.  

  

90. Kape Neuwareu (Cafe Noir) (2009)

Gatunek: Melodramat
Produkcja: Korea Południowa
Reżyseria: Sung-il Jung
W rolach głównych: Ha-kyun Shin, Hye-na Kim, Yu-mi Jung

Cytat albo scena: 

Trzymasz się kurczowo nieodwzajemnionej miłości. Ta miłość już nie zależy od Ciebie. Im ciężej będzie Ci się wspiąć w górę, upadek będzie gwałtowniejszy

Czas trwania: 3 godz. 17 min.

Najważniejszy, zaraz po ,,Oazie'' Changa-dong Lee – koreański film XXI wieku. Tradycyjny nadzór, dokąd zmierza dusza w zakrętach nieprzespanych nocy.
 

Kontrastuje z powiedzeniem pali, pali (z kor. szybko, szybko), gdzie pośpiech i gwar zatłoczonych metropolii niknie w rozbłyskach świateł. Czyniąc za tło dla zdesperowanych, autonomicznych jednostek, w imię stoickiej narracji. A ludzkie postaci są w centrum uwagi (w skupionej soczewce kamery) - rejestrując najdrobniejsze rozterki. Autorskie, świadome kino czerpiące z najlepszych modeli oraz cząstek fabularnych. Pokłosie martwej, wydziedziczonej cywilizacji. Odwrócona kaseta ,,Matki i dziwki'' Jeana Eustache, gdzie rozmowy są nieprzerywane, a wewnętrzne monologi skupione na twarzy korespondenta. Listy wyświetlające się na planszy ekranu, długie wyznania i samotne ścieżki prowadzące do tajemniczych ludzi z ich troskami i zawinionymi pragnieniami. Rozpaczliwe poszukiwanie czułości wśród tłumu, płyt brukowych i zabieganego świata na drugim planie. 

Pieczołowicie oddaje ducha prozy Dostojewskiego (do którego bohaterowie się odnoszą – między innymi poprzez cytaty z książek) oraz albumy o cierpieniu Wertera. Szumy w sercu dygoczą, rozpalają się i szukają ratunku, oparcia, że ktoś czeka na nas, kto nie porzuci wydartej duszy z czeluści zapomnienia. Filmy romantyczne potrafią ,,jechać'' na skróty: ,,Cafe Noir'' wychodzi z pułapki i pozwala się uzewnętrznić. Wybrzmieć dramatycznym obietnicom, kroczyć ku przepaści z tęsknoty oraz z żalem, za wyrządzone krzywdy, porzucenia czy niedotrzymane słowa z ust kochanków. Imponuje nocna sceneria, kiedy zapada zmierzch – kolorowy obraz przybiera kształt czarnej taśmy filmowej, podkreślając urodę ascetycznych wnętrz, uwypuklając zdradzone, potargane twarze z duchotą emocjonalną, błagalną intonacją, aby wyrwano tragicznych bohaterów z ich męki oraz odrętwienia – z sideł przeszłości - rozpamiętując ból i stracone szanse. Stopniały lód kruszy serca i zapowiada nowy rok. Rok bez samotnych serc i cierpiętnictwa.

 

089. Zelig (1983)

Gatunek: Komedia, Dokumentalizowany
Produkcja: USA
Reżyseria: Woody Allen 
W rolach głównych: Woody Allen, Mia Farrow 
Cytat albo scena: Allen chodzi po ścianach.
Ciekawostki: Pierwotnie film nosił tytuł "The cat's pyjamas". Ten idiom, dziś dość staroświecki, był bardzo popularny w latach dwudziestych XX wieku. Oznacza on kogoś zadziwiającego i wspaniałego.
Czas trwania: 1 godz. 19 min.

,,Purpurowa róża z Kairu'', ,,Hannah i jej siostry'', ,,Wszystko gra'' - prawie tak wybitne jak ,,Zelig''. Każdy tytuł Allena w mniejszym lub większym stopniu mnie bawi i zaskakuje formą czy treścią. Fabuła kręci się wokół Leonarda Zeliga, który niczym kameleon, dostosowuje swój wygląd i osobowość do okoliczności, w jakich się znajduje, żeby być lubianym i ukryć przed światem brak własnej wartości. Film jest połączeniem czarno-bieli z kolorem, aby odróżnić przeszłość od teraźniejszości. Refleksja na temat zagubienia jednostki w masie otoczenia. Naigrywa się z Mussoliniego, przemysłu kulturowo-gospodarczego, z całej rzeszy wielkich przywódców, przez których dojdzie do II wojny światowej. Społeczeństwo pod szkiełkiem komika. XX wiek w komediowej otoczce. Dramat sio!

088. Ścieżki chwały (1957)

Gatunek: Dramat, Wojenny
Produkcja: USA
Reżyseria: Stanley Kubrick 
W rolach głównych: Kirk Douglas, Ralph Meeker 
Cytat albo scena: Niedopuszczalny sąd wojskowy.
Ciekawostki: W czasie bitwy rzekomo martwy żołnierz oddycha.
Czas trwania: 1 godz. 28 min.

Drugi i ostatni film Kubricka na liście. W ,,Odysei kosmicznej'' wykazał bezinteresowny chłód, w ,,Ścieżkach chwały'' jest czuły jak nigdy przedtem ani później. Synteza kina wojennego, anty-wojennego, dramatu sądowego. Dużo inteligentnego dialogu z ponadczasową wymową, że przez ambicje wielkich wymierają mali. Kirk Douglas porywa publiczność tworząc jedną z najciekawszych i najlepszych kreacji w historii kina. Kubrick potwierdza swój status mistrza obrazu wybijając szybę hipokryzji wojska i polityków.

087. Późna wiosna (1949)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Japonia
Reżyseria: Yasujirô Ozu
W rolach głównych: Chishû Ryû, Setsuko Hara
Cytat albo scena: 

,,Szczęście przychodzi tylko przez wysiłek.''

Ciekawostki: W scenie, w której kamera podąża za idącą Noriko, na chodniku widać cień kamery.
Czas trwania: 1 godz. 48 min.

Dorosła córka nie chce wyjść za mąż i opuścić domu rodzinnego. Co robić? Ozu jako tradycjonalista znajduje złoty środek na międzypokoleniowy rozejm. Opowiada o wzruszającej relacji między ojcem a córką, ponadto rozumie, że zmiany wywołują huśtawkę wątpliwości. Młodzi nawiązują więź ze starszymi godząc troskę o bliskich nie zapominając zostawić miejsca na zakochanie. Kamera, by zaprezentować upływ czasu, zatrzymuje się na naturze (wiejący wiatr, jak uciekające minuty). Spokojna, melancholiczna nuta filmu podkreśla powagę sytuacji, podrzuca humor na rozluźnienie, ,,nic nie dzianie'' staje się największą zaletą dramatu o tym, że coś się kończy i coś zaczyna, gdy osiągamy pewny wiek. 

086. Nostalgia (1983)

Gatunek: Dramat, Psychologiczny
Produkcja: Włochy, ZSRR
Reżyseria: Andriej Tarkowski
W rolach głównych: Oleg Jankowski, Erland Josephson
Cytat albo scena: 

               ,,Niewyrażone uczucia są niezapomniane.''

Ciekawostki: Reżyser nakręcił go na obczyźnie. 
Czas trwania: 2 godz. 5 min.

Trzeci (ostatni) film A. Tarkowskiego na liście. Kino tylko dla tych, co szukają przed ekranem transcendencji, wyższej wiązki duchowej, nie przywiązując wagi do opowiadanej historii. Skupia się na introspektycznych doznaniach, pociągnięty długimi ujęciami wśród ,,spacerów'' uduchowionych osobników. Tarkowski wzywa do solidarności (zawieszona tablica z 1+1=1 potwierdza wezwanie do jedności, wzajemnego poszanowania). Andriej T. jest przeciw podziałowi ludzi na normalnych i szalonych. W jego planie świat powinien być jak ogień z wodą - nierozerwalny, nierozdzielny. Jawne sny poplątane z osobistym sznytem kina ,,chodzonego'', gdzie postaci wędrują, by zanurzyć się w świetle boskości. Człowiek jako świeca, która gaśnie i pali się na nowo. Najwyższy poziom wymaganego humanizmu.

085. Desperaci (1965)

Gatunek: Dramat, Wojenny
Produkcja: Węgry
Reżyseria: Miklós Jancsó
W rolach głównych: János Görbe, Adél Kováts
Cytat albo scena: Wieczny ruch na ekranie.
Ciekawostki: Film jest pełną wyszukanego piękna i ascetycznych obrazów wizją prowokacji habsburskiej policji przeciwko grupie rewolucjonistów z oddziałów Kossutha w 1860 roku.
Czas trwania: 1 godz. 30 min.

 Człowiek w obliczu sadystycznej władzy potrafi zrobić wszystko: sprzedać przyjaciół, lud i godność osobistą - zrywając więzy braterskie. Jancsó pyta: Komu się przysłużysz? Tyranii czy ludzkości? Reżyser steruje aktorami ustawiając ich w pary. Szerokie plany, wysyp statystów i przerażająca liczba ludzkich ,,kukieł'', które nie potrafią przeciwstawić się cudzemu nieszczęściu, upodleniu i torturom. Pozwalając deptać człowieczeństwo bez sprzeciwu czy zająknięcia. Można posądzać reżysera o przesyt formy nad treścią, nieczuły obraz na krzywdę i traktowanie ludzi jak kontrolki, które idą tam, gdzie im każesz, ale taki to urok produkcji, gdzie życie obywatela jest pozbawione praw i przywilejów. 

084. Krótki film o zabijaniu (1987)

Gatunek: Dramat, Psychologiczny 
Produkcja: Polska
Reżyseria: Krzysztof Kieślowski 
W rolach głównych: Mirosław Baka, Krzysztof Globisz
Cytat albo scena: Konfrontacja z nadejściem śmierci.
Ciekawostki: Dozorca zwraca się do taksówkarza (Jan Tesarz) per "Panie Marianie". Tymczasem z ogłoszonego wyroku wynika, że nazywał się on Waldemar Rykowski.
Czas trwania: 1 godz. 24 min.

Film o karze śmierci, ale rozpatrywać go pod jednym kątem: czy jest to słuszny, czy niehumanitarny proces, byłoby niesprawiedliwe. Kieślowski umieszczał ludzi w centrum wydarzeń, dlatego wolę podtrzymać osobiste pytania: na ile jesteśmy w stanie wybaczyć niewybaczalne, czy potrafimy powstrzymać się od osądzania innych, kiedy stajemy się potworami w owczej skórze, jak przestajemy być wrażliwi na krzywdę jednostek, i dlaczego weryfikujemy wyroki, postępując niemal identycznie, jak zbrodniarz? Film od początku manewruje śmiercionośną bronią: pętlą na szyi. Główna postać ekranu jest przeciw życiu, nie ma w nim współczucia: uprzykrzanie bliźnim zdaje się być jego ,,hobby''. Ale przyszła ofiara mordercy nie okazuje się lepsza - czyste konto na sumieniu nie jest nikogo domeną. Zastosowano filtr, który ma za zadanie pogłębić brzydotę miasta i jego mieszkańców bez serca. Kieślowski szokuje, wystawia ideały na ciężką próbę, nie daje odpowiedzi, nie oczekuje zrozumienia, jest świadkiem bezbożnego okrucieństwa zatapiając kamerę w kolorze bagna, pozwalając widzowi na odrobinę własnych przemyśleń. 

083. Moliere (1978)

Gatunek: Biograficzny, Dramat
Produkcja: Francja/Włochy
Reżyseria: Ariane Mnouchkine
W rolach głównych: Jean-Claude Bourbault, Georges Bonnaud
Cytat albo scena: Gość z czaszką na głowie!
Ciekawostki: Piąta reżyserka na liście.
Czas trwania: 4 godz. 20 min.

 Trupa aktorów zabawia publiczność, a Kościół jako zaściankowa instytucja nie potrafi zrozumieć, że nie czynią nikomu krzywdy. Władza duchowa pragnie, aby artyści podporządkowali się panom w gustownych szatach, lecz nie zegną się przed nałożoną jarmułką. Teatralne popisy mieszają się z tradycjonalistycznymi wierzeniami chrześcijaństwa, które nie chcą poprzeć bandy przebierańców, mimów i ról, w które wchodzą piewcy artyzmu scenicznego. Mamy klasyczny przypadek, kiedy do wolności osobistej oraz autorskiej wkrada się niepostrzeżenie bączek/prześladowca, który nie potrafi uszanować cudzej ścieżki. Otrzymujemy jawne pojedynki między wierzeniami duchownych, a łamaniem przyjętych konwencji w społeczeństwie czy w przepisach Kościoła. To długi, wyczerpujący obraz, ale zabawa trwa bez końca, a my wciąż jesteśmy poddawani krytyce wobec planów kleru, papiestwa czy instytucji, które chcą nam zabrać wolność czy swobodę artystyczną: wyrażając się jako aktor na scenie życia.

082. Ludzie za mgłą (1938)

Gatunek: Dramat, Thriller, Poetycki
Produkcja: Francja
Reżyseria: Marcel Carné
W rolach głównych: Jean Gabin, Michèle Morgan
Cytat lub scena: Dialogi zakochanych.
Ciekawostki: Pierre Brasseur podczas kręcenia filmu zjednał sobie niechęć Gabina źle wyrażając się o Michèle Morgan. Rozgniewany Gabin nie hamował więc ciosu, kiedy podczas jednej ze scen miał spoliczkować Pierre'a Brasseura.
Czas trwania: 1 godz. 31 min.

Krótki opis filmu: Jean jest dezerterem z armii kolonialnej i potajemnie przybywa do Hawru. Tam zachodzi do podrzędnej knajpy, w której poznaje Nelly. Kobieta ukrywa się przed swoim opiekunem Zabelem, który zabił jej narzeczonego. Unika również bossa miejscowych gangsterów, Luciena, który chce ją posiąść. Jean i Nelly zakochują się w sobie od pierwszego wejrzenia, co niebawem doprowadzi do tragedii.

  Egzystencjalizm zanurkował w stylistyce Noir. Wznieśmy puchar obfitości za romans, który zbliża ludzi. Za przyjaźń bez granic. Za harmonijne ujęcia wytapetowane mglistymi pejzażami. Za aktorski koncert. Za realizm poetycki z wysokiej półki.

Zygmunt Machwitz Jak w całym „realizmie poetyckim” film koncentruje się na sprawach odwiecznych, a realia społeczne pełnią jedynie funkcję sztafażu. Jednak czarne nastroje i głęboki pesymizm, choć rodem z romantyzmu, wyraziście korespondowały z atmosferą społeczną tuż przed wybuchem wielkiej wojny. Po latach tak mówił o tym Carné: „Film będący wyrazem epoki musiał odbijać charakterystyczne dla niej cechy: niepokoju i zagubienia”.

W zakresie formy „Ludzie za mgłą” mają wszelkie cechy dzieła wybitnego. Struktura jest nad wyraz logiczna, a narracja utrzymana w spójnym rytmie. Jednolitość atmosfery podkreślają: konwencja gry aktorskiej, poetycki język, oświetlenie i stylizowane zdjęcia. Pisał profesor Toeplitz: „film kompozycyjnie bezbłędny, bez luk i pustych miejsc, klasyczny przykład reżyserskiej architektury”.

081. Samuraj (1967)

Gatunek: Kryminał, Thriller
Produkcja: Francja, Włochy
Reżyseria: Jean-Pierre Melville 
W rolach głównych: Alain Delon, François Périer, Cathy Rosier
Cytat lub scena: Ostatnia scena, gdyż napięcie daje upust i pozostawia widza w konsternacji.
Uwagi szczególne: Alain Delon jest jednym z moich ulubionych aktorów. 
Ciekawostki: Pierwsze słowa wypowiedziane przez aktorów padają dopiero w 10 minucie filmu.
Czas trwania: 1 godz. 45 min.

Hossein Amini - ,,Melville to chyba mój ulubiony reżyser, który miał ogromny wpływ na scenariusz do filmu ,,Drive''. Kino procesu i cichych bohaterów, których zewnętrzna małomówność skrywa samotne, kruche serca''.

080. Alicja w miastach (1974)

Gatunek: Dramat
Produkcja: RFN
Reżyseria: Wim Wenders
W rolach głównych: Lisa Kreuzer, Wim Wenders, Chuck Berry
Cytat lub scena: Ogółem próba uchwycenia krajobrazów Ameryki za pomocą polaroida.
Ciekawostki: Wenders to filmowy podróżnik, który zwiedził Europę, Amerykę, dotarł na Australię i na Wschód do Tokio.
Czas trwania: 1 godz. 50 min.

Pierre Larousse

Mała dziewczynka i dziennikarz złączeni przez przypadek jadą z Nowego Jorku do Amsterdamu, a następnie błądzą w miastach Zagłębia Ruhry, być może w poszukiwaniu nostalgicznej niewinności. Wenders, filmowiec marginesu i ludzi zdanych na łaskę losu, jest sumieniem pokolenia poszukującego tożsamości.

079. Ostatnie tango w Paryżu (1972)

Gatunek: Erotyczny, Melodramat
Produkcja: Francja, Włochy
Reżyseria: Bernardo Bertolucci 
W rolach głównych: Marlon Brando, Maria Schneider
Cytat lub scena: Scena z masłem zapisała się złotymi głoskami w historii kina wywołując skandal obyczajowy.
Uwagi szczególne: To jedyny film erotyczny na liście.
Ciekawostki: Niektóre dialogi Marlona Brando są czystą improwizacją aktora, gdyż nie wszystko, co napisali Bertolucci i Arcalli mu odpowiadało.
Czas trwania: 2 godz. 16 min.

Konrad Zarębski - Jeden z najważniejszych filmów dekady i zarazem czołowe dzieło nurtu kontrkulturowego światowego kina. Kręcąc „Ostatnie tango w Paryżu”, Bernardo Bertolucci wskazał na kryzys europejskiej kultury mieszczańskiej, co może być wynikiem młodzieżowego buntu końca lat 60. (począwszy od paryskiego maja 1968 roku), jak też tego buntu przyczyną. Przy okazji Bertolucci rozprawia się z mitem Amerykanina w Paryżu, tak istotnym dla kultury amerykańskiej od lat 20. XX wieku. Jednocześnie „Ostatnie tango” wpisuje się w charakterystyczny dla kina lat 70. nurt wyzwolenia obyczajowego, co z jednej strony wiąże się z osłabieniem lub zniesieniem cenzury obyczajowej w krajach zachodniej Europy, z drugiej rewolucją obyczajową tamtego okresu. Z punktu widzenia filmowego dzieło Bertolucciego jest przykładem dojrzałej, konsekwentnej reżyserii, sprzyjającej budowaniu specyficznej atmosfery – na poły poetyckiej, jakkolwiek niestroniącej od obsceniczności. Osobną wartością „Ostatniego tanga” są zaskakujące odwagą i zarazem prowokujące kreacje Marii Schneider i – zwłaszcza – Marlona Brando, kładącego na szali cały swój dotychczasowy dorobek. Film uznany za arcydzieło swego czasu – na miarę prawykonania „Święta wiosny” Strawińskiego z 1913 roku – był, między innymi, nominowany do Oscara za reżyserię i kreację Marlona Brando.

078. Zeszłego roku w Marienbadzie (1961)

Gatunek: Surrealistyczny
Produkcja: Francja, Włochy
Reżyseria: Alain Resnais
W rolach głównych: Giorgio Albertazzi, Delphine Seyrig
Cytat lub scena:
                                        ,,Prosimy o ciszę.''

Ciekawostki: W 1961 roku film został zgłoszony jako oficjalna francuska propozycja do nagrody Oscara Amerykańskiej Akademii Filmowej, w konkursie na najlepszy film nieanglojęzyczny.
Czas trwania: 1 godz. 34 min.

,,Wiem, że nic nie wiem'' - cytat z Sokratesa mógłby posłużyć za myśli po projekcji filmu, z którego niczego nie wynosimy, bo pozostaje głuchy na nasze wołania. Głodni prostolinijnych wrażeń? Won mi stąd, gdyż poszczuje was tabletką rozczarowania. ,,Zeszłego roku...'' jest czymś niezwykłym w dziejach kinematografii. Jest teatrem wyobraźni, gdzie bez otwartego umysłu lądujemy w kącie za karę, że jesteśmy niecierpliwi czy zdenerwowani, bo nic nam nie wyjaśniono. Nie tyle gra z widzem, co gra z formą i treścią, zabawa w kino, kino o kinie. Kino o widzu, który bawi się materią obrazu. ,,Plądrujemy'' barokowy przepych, przechadzając się po długich korytarzach, gdzie ,,znakiem drogowym'' jest tabliczka z napisem ,,Prosimy o ciszę''. Pogrążeni w symetrii, niepoukładanej pamięci, w samym środku słowotoku - może nawet ludzie nie wiedzą, o czym mówią. Ludzie są jak żywe, niezagasłe rzeźby, figurami z przeszłością. 

Ciężko wywnioskować czy tłum jest tylko imaginacją, czy dom w rzeczywistości jest pusty. Może to tylko historia o kobiecie, która nie wychodzi z pokoju wyczekując mężczyzny, którego poznała w zeszłym roku. Nic nie stoi na przeszkodzie, by potraktować to, jak zadanie umysłowe - przypomnienie, gdzie, kto i jak stoi, siedzi, przemawia, lub z której strony się znajduje. To jak rozkładanie mapy, którą próbujemy odczytać, a nie zawsze nam wychodzi. Czy jest to film o uczuciu? A może o skutkach zapominania? O pogrążeniu się w pół prawdzie i braku zdolności pojmowania, gdzie leży prawda i stwierdzenie? Wprowadza w zamęt. Prowokuje widza, aby się wysilił i ograł twórcę w jego własnej grze - zwykle wygrywa, ale co z tego?

077. Niepotrzebni mogą odejść (1947)

Gatunek: Dramat, Kryminał, Film-Noir
Produkcja: Wielka Brytania
Reżyseria: Carol Reed
W rolach głównych: James Mason, Robert Newton, Kathleen Ryan
Cytat lub scena: Produkcja szczyci się wybitnymi zdjęciami Roberta Kraskera.
Uwagi szczególne: Kino kreacyjne lat 40'.
Ciekawostki: Film nakręcono w Belfaście (Irlandia Północna, Wielka Brytania) oraz w Londynie i Denham (Anglia, Wielka Brytania).
Czas trwania: 1 godz. 56 min.

Henryk Czerwiński  - Nielegalna IRA bierze udział w napadzie na bank w Belfaście (wielki skok), dla zdobycia pieniędzy na cele polityczne. W akcji uczestniczy przywódca organizacji, Johnny MacQueen, który podczas odwrotu zabija próbującego go zatrzymać człowieka i sam zostaje ciężko ranny. "Jego powolna Golgota, wszystkie stacje męki ilustrują przeżycia osaczonego, umierającego bojowca, coraz bardziej biernego, ale świadomego swej sytuacji" (pisze Muzeum Historii Fotografii w Krakowie). Próbuje pomóc mu jego dziewczyna, Kathleen. W obrazie tym na uwagę zasługuje zarówno społeczna i psychologiczna analiza środowiska, głębokie studium osamotnienia i budzących się u bohatera wątpliwości co do słuszności sprawy, jak i może przede wszystkim – mistrzostwo reżyserskiego warsztatu. Prawie bez dialogową kreacja J. Masona, zdjęcia i efekty dźwiękowe, należą do najwybitniejszych w tym czasie w kinematografii światowej. Samotna wędrówka po mieście i zbliżone motywacje psychologiczne, sugerują powiązania utworu z "Ulissesem" Jamesa Joyce'a (1882-1941). 

076. Sobowtór (1980)

Gatunek: Dramat historyczny
Produkcja: Japonia
Reżyseria: Akira Kurosawa 
W rolach głównych: Tsutomu Yamazaki, Ken'ichi Hagiwara 
Ciekawostki: Większość fabuły filmu nawiązuje do faktycznych zdarzeń historycznych, włączając śmierć Shingena, tajemnicę utrzymywaną dwa lata i bitwę. Sceny bitwy stanowią ścisłe odwzorowanie prawdziwej bitwy pod Nagashino, która miała miejsce w 1575 roku.
Czas trwania: 2 godz. 59 min.

Andrzej Bukowiecki - Sobowtór, nagrodzony Złotą Palmą na MFF w Cannes (1980), to pierwszy po dziesięciu latach film Akiry Kurosawy nakręcony w jego ojczystej Japonii. (…) Reżyser długo nie mógł zdobyć środków na realizację Sobowtóra – monumentalnego fresku historycznego. Wsparli go Francis Ford Coppola i George Lucas. O epickim rozmachu filmu świadczy to, że zdjęcia, co dziś jest właściwie niespotykane, trwały pół roku, a montaż trzy miesiące. Kurosawa rzuca na tło historyczne – XVI-wiecznych krwawych wojen między japońskimi klanami feudalnymi – fascynujący dramat psychologiczny, w którym jeden człowiek (Kagemusha) przejmuje wraz z rolą osobowość drugiego człowieka (Shingena), a za sznurki pociąga trzeci (Nobukado). Wyłania się więc ponadczasowy motyw meandrów tożsamości jednostki.

Kilka słów od siebie: Kurosawa nauczył mnie wrażliwości. Szczególnie poza filmowej. Reżyser, który łączy pokolenia i bez względu na wiek - zachwyca. Nie wierzycie? Nie musicie. Nie tylko branża filmowa chwali jego dokonania, poczytajcie sobie fora filmowe, recenzje, dojdźcie do źródła publiczności, a dowiecie się, kto jest w ich sercu. Kto sprawił, że powstały ,,Gwiezdne Wojny''? Akira Kurosawa. Kto sprawił, że westerny stały się warte zachodu? Akira Kurosawa. Kto sprawił, że kino azjatyckie wpłynęło do Europy i zostało z nami na zawsze? Akira Kurosawa. Wielki humanista, od którego zaczyna się przygoda z kinem przez wielkie K. Kino to Kurosawa. Kurosawa to Kino.

075. Zawieszony krok bociana (1991)

Gatunek: Dramat, Romans
Produkcja: Francja, Grecja, Szwajcaria, Włochy
Reżyseria: Theodoros Angelopoulos
W rolach głównych: Marcello Mastroianni, Jeanne Moreau
Czas trwania: 2 godz. 23 min.

Rafał Syska ,,Zawieszony krok bociana należy do najbardziej efektownych filmów Angelopoulosa. Choć film nie dorównuje innym dziełom reżysera, to właśnie tutaj niemal każda, kunsztownie zainscenizowana sekwencja zachwyca choreograficzną precyzją i bogactwem sfery plastycznej''.

Theo Angelopoulos ,,Według mnie ujęcia-sekwencje oferują znacznie więcej wolności, ale prawdą jest, że widz musi być bardziej w takie ujęcia zaangażowany. Jest także inna cecha, której nie mógłbym osiągnąć przy tradycyjnym montażu - efektu pustego ekranu, kiedy akcja jest jedynie sugerowana i może rozgrywać się gdziekolwiek indziej''.

074. Sklep przy głównej ulicy (1965)

Gatunek: Dramat, Wojenny
Produkcja: Czechosłowacja 
Reżyseria: Ján Kadár, Elmar Klos
W rolach głównych: Mikuláš Ladižinský, Ida Kamińska, Jozef  Króner
Cytat lub scena: Każda chwila, gdy na ekranie pojawia się Ida Kamińska.
Ciekawostki: Na podstawie opowiadania Ladislava Grosmana.
Czas trwania: 2 godz. 8 min.

Michael Barker - ,,Moje pierwsze doświadczenie z filmem zagranicznym w wieku jedenastu lat - jest jednym z najlepszych filmów na temat Holocaustu. Nie wykazując żadnych scen skrajnej przemocy, w pełni zdaje sobie sprawę, za pośrednictwem swoich prostych znaków, dewastacji, co się stało i jak może się zdarzyć, jeśli ludzie nie zwracają uwagi lub padają ofiarą złudzenia. Oto, gdzie odkryłem również wielkie aktorstwo po raz pierwszy. Czterdzieści lat później, Ida Kamińska i występy Josefa Kronera pozostają jednymi z najlepszych, jakie kiedykolwiek widziałem na ekranie''.

073. Romeo i Julia (1968)

Gatunek: Kostiumowy, Romans
Produkcja: Wielka Brytania, Włochy
Reżyseria: Franco Zeffirelli 
W rolach głównych: Olivia Hussey, Leonard Whiting
Cytat lub scena: Intensywne barwy. Esteci mają powód do radości.
Ciekawostki: Laurence Olivier zgodził się zagrać niewymienioną w czołówce rolę narratora, ponieważ był bardzo zadowolony z pracy Zeffirellego w Brytyjskim Teatrze Narodowym, którego Olivier był dyrektorem.
Czas trwania: 2 godz. 29 min.

,,Romeo i Julia'' to jeden z moich ulubionych dramatów Szekspira. Oswaja z myślą, że gorączkowa, niespokojna, zakazana miłość prowadzi do zguby, a zarazem potrafi uczynić cuda - zakończyć waśnie między skonfliktowanymi ludźmi. Nienawiść przeistoczyć w żarliwe uczucie. Dopracowany w barwach scenicznych, sensualny i porywający XVI-wieczną mową.

       

072. Umberto D. (1952)

Gatunek: Dramat obyczajowy 
Produkcja: Włochy
Reżyseria: Vittorio De Sica
W rolach głównych: Carlo Battisti, Maria-Pia Casilio
Cytat lub scena: Pieskie zabawy.
Uwagi szczególne: Przygotujcie chusteczki. 
Ciekawostki: W filmie nie gra żaden profesjonalny aktor, nawet główny bohater odtwarzany jest przez "naturszczyka".
Czas trwania: 1 godz. 31 min. 

Niezwykła poetyka nie konkuruje z tematem, albowiem jest uzupełnieniem. Włoski neorealizm w jego najlepszym przykładzie. Zdecydowanie jeden z najpiękniejszych filmów o wierze w drugiego człowieka. Dużą wagę przykłada do naszej wrażliwości, miłości do stworzenia. Jest testamentem dla ludzkości, że powinniśmy się miłować i opamiętać. Warunek; ludzkie losy są priorytetem. 

071. Zmęczona śmierć (1921)

Gatunek: Fantasy, Niemy
Produkcja: Niemcy
Reżyseria: Fritz Lang
W rolach głównych: Lil Dagover, Bernhard Goetzke 
Cytat lub scena: Postać śmierci to największy atut filmowy.
Uwagi szczególne: Najstarszy film na liście (ma 93 lata!).
Ciekawostki: W filmie da się zauważyć wyraźne inspiracje utworami braci Grimm oraz E. T. A. Hoffmanna.
Czas trwania: 1 godz. 45 min.

Andrzej Bukowiecki - ,,Arcydzieło ekspresjonizmu w niemym kinie niemieckim. Film jednego z czołowych przedstawicieli tego nurtu, Fritza Langa, zrealizowany na podstawie scenariusza, którego autorami byli reżyser i jego przyszła żona, pisarka Thea von Harbou. Film mroczny, choć w zakończeniu przynoszący pocieszające chrześcijańskie przesłanie: nie można ujść śmierci, lecz po niej, na tych, którzy oddadzą swe życie za życie cudze, czeka nagroda.

„Zmęczona śmierć” była ogromnym przedsięwzięciem. W wyczarowanie przed kamerą różnych krain i epok, spowitych aurą fantastyki, zaangażowano czołowych ekspresjonistycznych scenografów, m.in. Waltera Roehriga i Hermanna Warma (obaj pracowali przy sztandarowym filmie ekspresjonistycznym – „Gabinecie doktora Caligariego” Roberta Wienego) oraz wybitnych autorów zdjęć, w tym Fritza Arno Wagnera, głównego operatora jeszcze innego arcydzieła ekspresjonizmu – „Nosferatu” Friedricha W. Murnaua.

Wprawdzie kamera w „Zmęczonej śmierci” jest statyczna, za to wewnątrz kadru rozgrywa się wspaniały spektakl świateł i cieni, uatrakcyjniony trickami optycznymi (np. widokiem latającego dywanu czy armii liliputów), który
w połączeniu ze scenografią nadaje filmowi wymiar poetycki i charakter romantyczny.

Bogactwo wizualne wynagradza dzisiejszemu widzowi pewną teatralność dzieła Langa i jego celowo niespieszny,
na swój sposób też piękny, rytm montażowy.
Lil Dagover wywiązała się znakomicie z zadania polegającego na zagraniu nie tylko dziewczyny z „Opowieści niemieckiej”, ale także różnych postaci kobiecych w pozostałych „Opowieściach”. Grający Śmierć Bernhardt Goetzke stworzył jej bodaj najbardziej sugestywny wizerunek ekranowy do czasów „Siódmej pieczęci” Ingmara Bergmana (1956)''.

070. Ofiarowanie (1986)

Gatunek: Dramat, Psychologiczny
Produkcja: Francja, Szwecja, Wielka Brytania
Reżyseria: Andriej Tarkowski
W rolach głównych: Erland Josephson, Susan Fleetwood, Allan Edwall
Cytat lub scena: Zamknięcie historii.
Uwagi szczególne: Ostatnie dzieło mistrza obrazu - Andrieja Tarkowskiego.
Ciekawostki: "Ofiarowanie" znalazło się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które w szczególny sposób propagują wartości religijne, moralne lub artystyczne. Lista została ogłoszona w 1995 r. z okazji stulecia narodzin kina przez Papieską Radę ds. Środków Społecznego Przekazu.
Czas trwania: 2 godz. 29 min.


Wojtek Kałużyński - „Kameralną teatralną przestrzeń [Tarkowski] zderzył z precyzyjnie skomponowanymi malarskimi kadrami docierającymi do granic możliwości kina jako obrazowego medium. Okresy długiej, skłaniającej do rozmyślań ciszy sąsiadują z eksplozjami rozpaczliwej gadaniny. Aleksander, powołując się na formułę Hamleta: „Słowa, słowa, słowa”, w końcu dostrzega niewystarczalność mowy. Nawet obiecuje Bogu złożyć ślub milczenia, złożyć w ofierze to, co najdroższe, jeżeli tym sposobem można odsunąć koniec świata. Trochę tak jak sam Tarkowski rezygnujący z dialogu na rzecz opowiadania samymi obrazami, wskazując jako ich inspirację ikoniczne malarstwo. Powstał z tych sprzeczności poetycki film-modlitwa z niesamowitymi zdjęciami bergmanowskiego operatora Svena Nykvista. (…)

Ofiarowanie najwyraźniej bodaj ze wszystkich filmów Tarkowskiego dotyka męczących go osobiście wątpliwości etycznych i estetycznych. Mimo pozorów nieobecności twórcy twarz Tarkowskiego przebija z każdego kadru, a głównego bohatera można uznać za porte parole reżysera. Liryczne i tajemnicze Ofiarowanie jest zatem najbardziej osobistym filmem Tarkowskiego, nie bez przyczyny zadedykowanym synowi. To w istocie mozaika wspomnień, myśli, objawień i proroctw odbijających pełen napięcia konflikt między tym, co duchowe, a tym, co materialne.”

069. Aż poleje się krew (2007)

Gatunek: Dramat obyczajowy 
Produkcja: USA
Reżyseria: Paul Thomas Anderson
W rolach głównych: Daniel Day-Lewis, Paul Dano, Dillon Freasier
Cytat lub scena: Ostatnie pół godziny - zwieńczenie koszmaru.
Ciekawostki: Daniel Day-Lewis przyjął rolę w filmie, ponieważ był wielbicielem poprzedniej produkcji Paula Thomasa Andersona ,,Punch-Drunk Love" z 2002 roku. Według producent Joanne Sellar film by w ogóle nie powstał, jeśli Day-Lewis odrzuciłby propozycje zagrania w nim.
Czas trwania: 2 godz. 38 min.

,,Aż poleje się krew'' jest bezsprzecznie jednym z najlepszych i najważniejszych obrazów XXI wieku, niech świadczy o tym biegłość techniczna i magnetyczne zaangażowanie aktorów, których sylwetki rozpoznajemy od pierwszej sekwencji - ich charakter oraz motywacje są widoczne. To nie jest film o nafciarzach. Historia skupia się na człowieku - jego gniewie i rosnącej nienawiści, której daje upust niejednokrotnie. ,,Aż poleje się krew'' opowiada o dzikiej Ameryce, jej przywarach i chciwości, jednostek łasych na władzę czy pieniądze. Mamy przywiązanie do ziemi, kult religii, rodzinne pryncypia, oraz ropę, na której wzbogacają się moralnie upodleni magnaci. ,,Aż poleje się krew'' zaskakuje zmiennością zdarzeń. Kiedy jesteśmy pewni, że będzie to o poświęceniu w imię bogactwa, zostajemy zwodzeni i otrzymujemy dramat na skalę lokalną. Pojedynek między emocjonalną wiarą a bez emocjonalnym sukcesem. Reżyser stosuje chłodną, perfekcyjną stylistykę, której nie da się lekceważyć. 

068. Piknik pod Wiszącą Skałą (1975)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Australia
Reżyseria: Peter Weir 
W rolach głównych: Rachel Roberts, Helen Morse 
Cytat lub scena: Rośliny ożywają. 
Ciekawostki: Kiedy kamera filmuje idące w górę dziewczynki w tle widać nowoczesne budynki.
Czas trwania: 1 godz. 50 min.

Peter Weir jest godnym naśladowcą Stanleya Kubricka - kontynuatorem jego najjaśniejszych, prominentnych myśli. Z tym że z historii z prawdziwego zdarzenia czyni traktat o tajemnicach niewiadomego pochodzenia, z nienazwanego pola magicznego bądź runicznego przyzwolenia. Dzieło do dowolnej interpretacji, prawda skrywana pod niewiedzą i brakiem znajomości natury. Warunek; kino jako stempel mistyczny.

Frederick Elmes - ,,Siłą tego filmu jest podtrzymywanie tajemnicy przez cały czas. Młoda dziewczyna znika, a my naprawdę nigdy nie dowiadujemy się, jak i dlaczego. Operator Russell Boyd pomaga stworzyć złowieszczy nastrój fotografii, który jest piękny i groźny zarazem.

067. Los człowieka (1959)

Gatunek: Dramat, Wojenny 
Produkcja: ZSRR
Reżyseria: Sergey Bondarchuk 
W rolach głównych: Sergey Bondarchuk, Lev Borisov
Cytat lub scena: Gdy główny bohater mówi sierocie, że jest jego ojcem - wzruszające. 
Ciekawostki: Brak
Czas trwania: 1 godz. 43 min.

Idąc tropem opowiadania Michaiła Szołochowa, film Siergieja Bondarczuka jest pierwszym w kinie radzieckim dziełem podejmującym problem moralnych praw jeńców radzieckich po zakończeniu wojny. Nie jest to jednak – jak u Szołochowa - bolesne wyznanie przypadkowo spotkanego na drodze wędrowca, ale uderzający w najwyższy patos epos o bohaterstwie najwyższej próby, któremu jednak odmawia się prawa do wielkości. „Los człowieka” odkrywa wprawdzie nowego bohatera, koncentruje się na przeżyciach jednostki a nie na mechanizmach rządzących zbiorowością, ale czyni to przy użyciu jak najbardziej środków, właściwych radzieckiemu kinu tamtego okresu. Na tym polegała istota „radziecką Nową Falą”, której „Los człowieka” Bondarczuka jest dziełem sztandarowym. Film uhonorowano Grand Prix na festiwalu w Moskwie.

066. Coś (1982)

Gatunek: Horror, Sci-Fi
Produkcja: USA
Reżyseria: John Carpenter 
W rolach głównych: Kurt Russell, T.K.Carter, Keith David
Cytat lub scena: Diagnoza krwi, czy nie jesteś obcy...
Czas trwania: 1 godz. 49 min. 

Ulubiony horror w historii kina. ,,Coś'' to monster movie, z elementami body horroru mający miejsce w bazie badawczej na Antarktydzie. Osamotniona grupa naukowców w pułapce rozprzestrzeniającej się zarazy obcych. Naładowany atmosferą lęku niczym powrót do Zimnej Wojny - starcie z siłami pozaziemskimi, które chcą przejąć kontrolę nad ludzkością. Niesłychane, że kultowy soundtrack z ,,Cosia'' w latach 80. otrzymał Złotą malinę, którą spokojnie można uznać za jedną z większych pomyłek jurorów. Klasyczne, animatroniczne efekty specjalne pomogły przypieczętować autentyzm apokaliptycznej sytuacji zagrożonej jednostki (choć słyszałem pogłoski, że ów wspaniałe efekty wyglądają komicznie - kwestia gustu, mniemam). Największa tragedia, jaką obarczono postaci - jest to - że nikt nie może nikomu zaufać, ponieważ, to coś jest skryte pod skórą, i tylko czeka, by je wywabić, zaatakuje, gdy nikogo nie ma w pobliżu - atakuje osamotnione ofiary, zdobywając przewagę nad człowiekiem; osiągając swój cel podboju.

065. Dryfujące trzciny (1959)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Japonia
Reżyseria: Yasujirô Ozu
W rolach głównych: Ganjiro Nakamura, Machiko Kyô
Cytat lub scena: Czerń i biel z 1934 r. pomalowana, oddająca ,,zapachy'' i barwę scen.
Ciekawostki: Odrestaurowana wersja z 1934 r. 
Czas trwania: 1 godz. 59 min.

Götz Spielmann - ,,To jeden z moich ulubionych filmów Ozu. Na nagrobku Ozu znajduje się słowo, które po japońsku oznacza „pustkę”. Dla mnie pustka i cisza są bardzo znajomymi, ważnymi członami rodziny i myślę, że te formy pochodzą z pustki. W sposobie, w jaki Ozu kręci filmy, czuję się głęboko świadomy pustki. Jest w tym coś bardzo mądrego, cichego i potężnego. Ozu jest więc dla mnie, jak starszy brat, który od czasu do czasu pomaga mi przypomnieć sobie naprawdę ważne rzeczy dotyczące formy filmowania, które nie mają nic wspólnego z manipulowaniem publiczności czy byciem sprytnym. Forma może mieć coś wspólnego z prawdą.''

064. Zarządca Sansho (1954)

Gatunek: Dramat 
Produkcja: Japonia 
Reżyseria: Kenji Mizoguchi
W rolach głównych: Kinuyo Tanaka, Eitarô Shindô 
Czas trwania: 2 godz. 04 min.

Marcin Almert - ,,Zarządca Sansho często wskazywany jest jako najsmutniejszy film na świecie. Rodzeństwo dorasta w obozie niewolników, starając się w tym okrutnym świecie zachować człowieczeństwo i ideały wpojone im przez rodziców. Jest to poruszająca opowieść o smutku, niesprawiedliwości i odkupieniu. Zakończenie filmu na długo zapada w pamięci i stoi w opozycji do typowych zakończeń hollywoodzkich produkcji. Zarządca Sansho został doceniony i nagrodzony Srebrnym Lwem na festiwalu w Wenecji w 1954 roku''.

063. Fortepian (1993)

Gatunek: Melodramat
Produkcja: Australia, Francja, Nowa Zelandia
Reżyseria: Jane Campion
W rolach głównych: Holly Hunter, Harvey Keitel, Sam Neill
Cytat lub scena: Ostatni sen.
Ciekawostki: Kiedy łódź opuszcza wyspę, Ada zamacza rękę w wodzie, która jest cicha i spokojna. Natomiast na szerokim planie woda jest spieniona od ruchu wioseł i poruszającej się łódki.
Czas trwania: 2 godz. 01 min.

Dusza zapisana w nutach. Instrument muzyczny jako dar i przekleństwo. Wolność i skrępowanie. Milczenie nawiązuje współpracę ze słowem. Fortepian staje się symbolem pożądania oraz odnawia kontakt cielesny. Warunek; kino przemawia zmysłami.

062. Paryż, Teksas (1984)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Francja, Wielka Brytania, RFN
Reżyseria: Wim Wenders
W rolach głównych: Harry Stanton, Dean Stockwell 
Cytat lub scena: Podróż w poszukiwaniu matki.
Ciekawostki: W napisach końcowych jest błąd - jest napisane "Assistant Diretor" zamiast "Assistant Director".
Czas trwania: 2 godz. 27 min.

Konrad J. Zarębski - „Paryż, Teksas - czwarty film nakręcony przez Wima Wendersa w USA - jest archetypicznym filmem drogi, spełnieniem marzeń niemieckiego twórcy i promotora kina. W scenariuszu Sama Sheparda nie jest istotna fabuła, liczą się przede wszystkim relacje między bohaterami w różnych konfiguracjach – stosunki braterskie, relacje ojca i syna, męża i żony, wreszcie kobiety i mężczyzny. Ich siła i moc przekonywania zależy przede wszystkim od aktorów – Wenders zaprosił na plan Harry’ego Deana Stantona, Nastassję Kinski, i Deana Stockwella. Ale także od sugestywnego tła: w przeciwieństwie do większości autorów kina drogi, Wenders znalazł czas na kontemplację krajobrazu, umiejscawiając swą opowieść w sercu „prawdziwej” Ameryki, co ma być gwarancją psychologicznego prawdopodobieństwa przedstawionej na ekranie sytuacji. Film wyróżniono Złotą Palmą festiwalu w Cannes, a także – między innymi – nagrodą BAFTA za reżyserię''.

061. When the Tenth Month Comes (1984)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Wietnam
Reżyseria: Dang Nhat Minh
W rolach głównych: Pho Dao Dien, Hoa Trang, Anh Sang
Cytat lub scena: Przedstawienie pożegnania żołnierza.
Czas trwania: 1 godz. 20 min.

Poetycznie oraz lirycznie o stracie męża. Duyen dowiaduje się z listu, że jej ukochany został stracony na polu bitwy. Postanawia zachować tajemnicę i prosi swojego przyjaciela: miejscowego nauczyciela oraz poetę, aby pisał w imieniu małżonka kobiety. Zgadza się dochować sekretu, lecz dawne życie zostaje wymazane. Musi opiekować się dzieckiem, uciekając się do kłamstwa, iż ojciec powróci. I ma się dobrze. Rozgrywający się dramat poza przestrzenią mapy bitewnej – doskonale odczytuje zmagania się z zawieruchą psychologiczną. Życie złudzeniami, fikcyjnie zaadresowanymi kopertami, skrywane marzenia o powrocie – wraz ze sceną, gdzie spotyka ducha żołnierza, który walczył u boku męża. Na drugim biegunie wzrasta uczucie poety-samouka do samotnej matki pozbawionej ostatniej deski ratunku, a ciążąca utrata najbliższego pogłębia zmęczenie stanem wojennym. 

Film w piękny sposób kryje wszelkie obawy: uciekającą nadzieję za twarzami mężczyzn, którzy zgodzili się pójść na front. Strach o jutro i brak ojcowskiej ręki. Ale nie wszystko stracone, kiedy inni cię wspierają, a sekrety są pilnie strzeżone, aby nie budzić złych wspomnień, które nawiedzają nocą. Finał, wbrew wszelkiej, druzgoczącej puste po tacie: wciąż pozostaje optymistą, bo przecież  zmarli zawsze pozostaną w pamięci, i tylko to się liczy, kiedy pogodzimy się ze stanem faktycznym.   

060. Harfa Birmańska (1956)

Gatunek: Dramat, Wojenny
Produkcja: Japonia
Reżyseria: Kon Ichikawa
W rolach głównych: Rentarô Mikuni, Shôji Yasui, Jun Hamamura
Cytat lub scena: Pożegnanie bez słów.
Ciekawostki: Film kręcono na Półwyspie Izu i w miastach Hakone oraz Odawara (Japonia), a także w Birmie.
Czas trwania: 1 godz. 56 min.

Piękna, poetycka opowieść o japońskim żołnierzu-harfiście, który wędrując po Birmie spełnia ostatnią posługę wobec poległych kolegów. Wojna odcisnęła na nim niezatarte piętno. Jego misja kończy się niepowodzeniem. On sam nie wraca już do swego oddziału, wyrusza w swoistą pielgrzymkę, poprzez świat umarłych. Grzebiąc niezliczone szczątki żołnierzy japońskich podejmuje decyzję zostania mnichem. Film jest żarliwym krzykiem antywojennym, ale jednocześnie jest to także niezwykle celna wykładnia filozofii buddyjskiej, ujęta w ramę metaforycznej przypowieści...

              Materiały prasowe Kina Iluzjon Filmoteki Narodowej

059. Paterson (2016)

Gatunek: Dramat, Komedia
Produkcja: Francja, Niemcy, USA
Reżyseria: Jim Jarmusch
W rolach głównych: Adam Driver, Golshifteh Farahani
Ciekawostki: Jednymi z pasażerów busa Patersona była dwójka głównych bohaterów z filmu "Kochankowie z Księżyca. Moonrise Kingdom".
Czas trwania: 1 godz. 53 min.

Bliski mojemu sercu. Zmagam się z codzienną prośbą, aby świat nie wydawał się płaski czy sztywny, jak naleśnik, lecz ciekawy, gotowy na śmiałe propozycje oraz poetycki stan duch, jak wiersz napisany pod wpływem natchnienia, jak uczucia wydobyte podczas smacznego posiłku lub w trakcie hipnotycznego spojrzenia z kobietą na drugim końcu korytarza. Jarmusch nakręcił film o mnie. O człowieku celebrującym najdrobniejsze czynności. Podobnie, jak bohater ekranu - piszę teksty dla osobistej satysfakcji, aby zgłębiać własny umysł czy duszę. Jarmusch uczy obserwacji, bo w nieoczekiwanych chwilach odnosi się do poprzednich dokonań filmowych, a jednocześnie kusi, by zachwycać się miejscowym wodospadem lub skrawkami wypowiedzi pasażerów w autobusie, które potrafią przywlec uśmiech na twarzy - rozumiejąc drugą osobę bez jej poznawania. ,,Paterson'' ma coś z twórczości Ozu, którego kocham jako artystę - jest symbiozą oraz kumulacją wszystkich smaków, jakich doznajemy w życiu. Starając się znaleźć radość w mikroelementach rzeczywistości. Próbując zgłębić arkany szczęścia za pomocą rutyny oraz odtwarzania schematów, do których przywykliśmy - przynosząc pocieszenie bądź oddech od niepokoju wewnętrznego, gdyż bez pukania potrafi nachodzić człowieka, jak staramy się za mocno, co widać po Laurze (partnerce tytułowego Patersona).

Jim Jarmusch mógł ulec patynie, zawieszając się w pustostanie czy w pustosłowiu, w niedźwięcznych nutach, gdzie ,,Paterson'' stałby się pretensjonalnym wyrobem bez cienia szansy, że go polubimy, ale unika nieszczerych tez oraz kompromitujących tyrad. Jest sobą, nawiązuje prywatną rozmowę z widzem, jakby stał na uboczu przystanku autobusowego, szepcząc: nie pomijaj niczego - delektuj się pogadanką w barze. Kierowca autobusu, to trafny bohater, bo podobnie jak on, jesteśmy skazani na pętlę - odwiedzając tych samych ludzi czy maszerując po drodze, po której stąpaliśmy wczoraj. Jeżdżąc po trasie, którą znamy, ale wciąż odkrywamy drobne poszlaki, coś czego nie dostrzegliśmy, a jest ważnym detalem, by zrozumieć miejsce, do którego uczęszczamy lub oglądamy z oddali. Muszę przyznać, że na cichej przystani odnajdzie pasażerów, którzy zabiorą się z Jarmuschem na przejażdżkę, aby sprawdzić czy nadajemy na identycznych częstotliwościach - w przeciwnym razie widzowie odpadną i powiedzą ,,pa, pa'' nie wsiadając nigdy więcej do magicznego autobusu.

058. Na los szczęścia, Baltazarze (1966)

Gatunek: Dramat, Kryminał
Produkcja: Francja, Szwecja
Reżyseria: Robert Bresson
W rolach głównych: Anne Wiazemsky, François Lafarge
Cytat lub scena: Tragiczne w skutkach zakończenie.
Czas trwania: 1 godz. 35 min.

„Bresson jest prawdopodobnie jedynym człowiekiem, który osiągnął w dziedzinie twórczości filmowej całkowitą zgodność praktyki artystycznej ze sformułowaną wcześniej własną koncepcją teoretyczną. Nie znam artysty, który byłby pod tym względem bardziej konsekwentny. Jego głównym celem było zniszczenie tak zwanej ekspresywności, zniesienie granicy pomiędzy obrazem a realnym życiem. Mówiąc inaczej, chciał zmusić realne życie, aby było obrazowe i sugestywne bez specjalnego doboru materiałów, wystawiania ich na pokaz i jaskrawych uogólnień. (…) Bresson połączył w swojej twórczości teorię i praktykę filmowej poezji w sposób najbardziej konsekwentny, harmonijny i jednolity” – Andriej Tarkowski

Ramin Bahrani - ,,Film, który sprawia, że ​​wstydzisz się być częścią ludzkości, a następnie wypełnia Cię odwagą, aby być kimś lepszym''.

057. La Strada (1954)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Włochy
Reżyseria: Federico Fellini 
W rolach głównych: Giulietta Masina, Anthony Quinn 
Cytat lub scena: Pokaz cyrkowy oraz widok nad morzem.
Ciekawostki: Po tym jak Gelsomina spędza noc w gospodarstwie, wychodzi i budzi Zampanò. Jest ubrana w płaszcz, a pod nim ma pasiastą koszulę. Po rozmowie z Zampanò odchodzi i zdejmuje płaszcz. Teraz ma na sobie sweter.
Czas trwania: 1 godz. 49 min.


Aneta Ozorek - Film wskazywany jako ulubiony przez wielu kinomanów, łącznie z papieżem Franciszkiem. Razem z "Niebieskim ptakiem" i "Nocami Cabirii" tworzy tzw. trylogię samotności. W ulubionym przez Felliniego stylu balansuje na krawędzi dzieła totalnego i banalnego, bawiąc się w równym stopniu atrybutami kiczu i arcydzieła. Przyciąga fenomenalnymi rolami Gulietty Masiny, Anthonego Quinna i Richarda Baseharta grających prowincjonalnych cyrkowców w poetycko opowiedzianym filmie drogi. 

056. Słowo (1955)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Dania
Reżyseria: Carl Theodor Dreyer
W rolach głównych: Henrik Malberg, Preben Lerdorff Rye
Cytat lub scena: Ostatnie minuty filmu - delicje.
Ciekawostki: "Słowo" znalazło się na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych, które w szczególny sposób propagują wartości religijne, moralne lub artystyczne. Lista została ogłoszona w 1995 r. z okazji stulecia narodzin kina przez Papieską Radę ds. Środków Społecznego Przekazu.
Czas trwania: 2 godz. 6 min.

James Schamus - ,,Pierwsze dwie godziny filmu składają się głównie z duńskich rolników i rzemieślników, argumentując o teologii chrześcijańskiej w zwolnionym tempie; ostatnie sześć minut, chyba że ​​jesteś cudzoziemskim replikantem, zegną cię na kolana...''.

055. Spojrzenie Odyseusza (1995)

Gatunek: Dramat, Wojenny 
Produkcja: Francja, Grecja, Niemcy, Wielka Brytania, Rumunia, Włochy, Albania, Bośnia i Hercegowina
Reżyseria: Theodoros Angelopoulous
W rolach głównych: Maia Morgenstern, Harvey Keitel 
Cytat lub scena: 

  „Grecja umiera. Trzy tysiące lat wśród ruin i posągów.  Nasz czas przemija.”

Ciekawostki: Zdjęcia do filmu kręcono w takich miastach jak: Belgrad (Serbia i Czarnogóra), Bukareszt (Rumunia), Cambridge (Massachusetts, USA), Constanta (Rumunia), Florina (Grecja), Sarajewo (Bośnia i Hercegowina), Saloniki (Grecja) i Tirana (Albania).
Czas trwania: 2 godz. 56 min.

Rafał Syska - Po latach nieobecności do ojczyzny wraca grecki reżyser. Czując narastającą obcość, ale też kryzys twórczy wyrusza w dalszą podróż. Jej celem staje się tym razem poszukiwanie zaginionej kopii filmu braci Manakich, pionierów kina, którzy na początku XX wieku, jako pierwsi, utrwalili obraz Bałkanów. Ślad legendarnego filmu prowadzi go od Grecji, przez Albanię, Macedonię, Bułgarię, Rumunię aż po ogarnięty wojną Belgrad i Sarajewo. Po drodze spotyka kilka kobiet, zwykle ofiar wojen i ideologii. Żadna z nich nie jest w stanie zatrzymać go na dłużej, bo jego chęć znalezienia zaginionych archiwaliów jest większa niż potrzeba posiadania bliskiej osoby.

Jeden z najwybitniejszych filmów Angelopoulosa, który sumuje wszystkie wątki jego twórczości: samotność skazanego na wieczną tułaczkę artysty, motyw granicy - źródła nietolerancji i przemocy oraz okrucieństwa wszelkich ideologii. Angelopoulos współczesną historię wpisał po raz kolejny w wątki mitologiczne. Podróż reżysera staje się bowiem wędrówką Odyseusza, a spotkane po drodze kobiety (ich role zagrała Maïa Morgenstern) przyjmują cechy Penelopy, Kalipso, Kirke i Nausikaa'i. Kontemplacyjne i poetyckie Spojrzenie Odyseusza, zrealizowane 100 lat po wynalezieniu kinematografu, wyrażało sprzeciw Angelopoulosa wobec współczesnego, komercyjnego kina. Stanowiło również dramatyczną odezwę artysty bezradnego wobec wojny na Bałkanach, tragedii Srebrenicy, Mostaru i Sarajewa.

054. Trzy kolory: Trylogia (Niebieski, Biały, Czerwony) (1993-1994)

Gatunek: Dramat, Psychologiczny
Produkcja: Francja, Polska, Szwajcaria
Reżyseria: Krzysztof Kieślowski
W rolach głównych: Zbigniew Zamachowski, Juliette Binoche, Irène Jacob, Julie Delpy
Cytat lub scena: Głębokie i symboliczne.
Uwagi szczególne: Jedyny przypadek na liście, gdy umieszczam trzy tytuły na jednej pozycji.
Ciekawostki: W końcowej scenie wykorzystano autentyczny materiał telewizyjny, dotyczący zatonięcia promu Herald of Free Enterprise. Katastrofa miała miejsce na Kanale La Manche w 1987 roku. (Trzy kolory: Czerwony)
Czas trwania: 1 godz. 40 min. (jeden film)

Stanisław Zawiśliński - "Człowiek w zderzeniu ze społeczeństwem, z władzą, z Systemem, ze środowiskiem, z rodziną i z samym sobą. Człowiek uwikłany w sprzeczności, zależności, konflikty. Człowiek, który musi stale dokonywać wyborów w świecie wartości i ponosi za te wybory odpowiedzialność. Człowiek, w życie którego wkracza polityka i człowiek poza polityką. Człowiek postawiony wobec odwiecznych dążeń do wolności, równości, sprawiedliwości i poszukujący miłości, szczęścia, zrozumienia..."

053. Komedianci (1945)

Gatunek: Melodramat
Produkcja: Francja 
Reżyseria: Marcel Carné
W rolach głównych: Jean-Louis Barrault, Pierre Brasseur
Cytat lub scena: Zawirowania miłosne.
Ciekawostki: Wysoka liczba działaczy z francuskiego ruchu oporu pracowała przy tym filmie, ponieważ Francja była pod okupacją niemiecką, a bojówkarze oddziałów Resistance potrzebowali ukrycia.
Czas trwania: 3 godz. 10 min.


Jerzy Armata - Marcel Carné (reżyser) i Jacques Prevért (scenarzysta) to jeden z najlepszych duetów twórczych w dziejach kina. Ich „Ludzie za mgłą” (1938), „Hotel du Nord” (1938), „Brzask” (1939) należą do najlepszych dzieł francuskiego realizmu poetyckiego lat trzydziestych. Podczas wojny obaj stworzyli kolejne wspaniałe filmy – „Wieczornych gości” (1942), alegoryczną historię o zwycięstwie dobra nad złem, oraz „Komediantów”, równie kunsztowną, pełną poezji opowieść o wartościach nieprzemijających, co nie uchroniło ich przed posądzeniem o kolaborację z wrogiem, wszak oba dzieła powstały we Francji podczas okupacji niemieckiej. „Komedianci” imponują rozmachem inscenizacyjnym i scenograficzną dbałością (nikt wcześniej nie zbudował w paryskim studiu tak ogromnej dekoracji), a także aktorskim koncertem, zwłaszcza Arletty, Jeana-Louisa Barraulta i Pierre'a Brasseura. Film miał premierę – już w wyzwolonym kraju – 9 marca 1945 roku, szybko stając się jednym z największych bestsellerów francuskiej kinematografii.

052. Oaza (2002)

Gatunek: Melodramat
Produkcja: Korea Południowa
Reżyseria: Chang-dong Lee
W rolach głównych: So-ri Moon, Kyung-gu Sol
Uwagi szczególne: Azjatycki film dekady.
Ciekawostki: W 2002 roku film był południowokoreańskim kandydatem do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny.
Czas trwania: 2 godz. 13 min.

Magdalena Bartczak - Poetyckie dzieło Lee Chang-donga było jednym z pierwszych tytułów, które zwróciły uwagę świata na współczesną kinematografię tego kraju. Film przynosi krytyczną diagnozę koreańskiego społeczeństwa, punktując powierzchowność stosunków między ludźmi, rosnącą alienację i brak akceptacji dla inności. Reżyser z powodzeniem wskrzesza formułę gorzkiego miłosnego dramatu, która dotychczas z porównywalną mocą wybrzmiewała tylko w kinie Rainera Wernera Fassbindera. Podobnie jak niemiecki twórca, Lee Chang-dong opowiada o nieakceptowanym i wstydliwym uczuciu łączącym dwoje bohaterów nierozumianych i odrzucanych przez społeczeństwo. O ile jednak u Fassbindera nieszczęśliwi kochankowie stawali się zwykle ofiarami klasowych czy rasowych uprzedzeń, o tyle u koreańskiego mistrza filmowej narracji powodem braku akceptacji jest przede wszystkim ich choroba i niemożność odnalezienia się w otaczającym ich świecie. Ten mocny ładunek boleśnie szczerych emocji zostaje włączony w subtelną, melancholijną narrację bliską realizmowi magicznemu.

051. Cena strachu (1953)

Gatunek: Dramat, Thriller, Akcja
Produkcja: Francja, Włochy
Reżyseria: Henri-Georges Clouzot
W rolach głównych: Yves Montand, Charles Vanel
Cytat lub scena: Ciężarówki przewożące nitroglicerynę.
Ciekawostki: Po scenie, która miała miejsce w leju wypełnionym ropą naftową oraz w wyniku kontaktu ze spalinami samochodowymi, Yves Montand i Charles Vanel nabawili się zapalenia spojówek.
Czas trwania: 2 godz. 36 min. 

Franc Roddam - ,,Wersja Clouzota jest jak tour de force kina. Napięcie od początku do końca, doskonale oprawione i edytowane. Trzeba zobaczyć''.

                    

050. Droga do miasta (1955)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Indie
Reżyseria: Satyajit Ray
W rolach głównych: Karuna Bannerjee, Reba Devi
Cytat lub scena:

            "Wszystko, co daje Bóg, jest dobre".

Uwagi szczególne: Debiut Ray'a.
Czas trwania: 1 godz. 55 min. 

049. Piękna złośnica (1990)

Gatunek: Dramat obyczajowy, Psychologiczny
Produkcja: Francja, Szwajcaria
Reżyseria: Jacques Rivette
W rolach głównych: Michel Piccoli, Jane Birkin
Cytat lub scena:

 ,,Chcę ukazać całe ciało, nie jego kawałki.''

Ciekawostki: Podczas realizacji "Pięknej złośnicy" brakowało właściwego scenopisu filmu w sensie ścisłym. Obraz ten powstawał sekwencyjnie, według kolejności ukazywanych wydarzeń, a to co należy nakręcić danego dnia zdjęciowego uzależnione było tylko od rozmiaru prac, które udało się ukończyć w dniu poprzednim.
Czas trwania: 3 godz. 56 min.

Nie ma takiego drugiego filmu, który ukazałby trud powrotu do malarstwa z zamiarem stworzenia unikatu. Nie znalazłem nigdy reżysera, aż do teraz, który śmiało pokazuje proces twórczy bez przyspieszonych cięć montażowych. W ,,Pięknej złośnicy'' przez długie minuty wpatrujemy się w piękne, nagie kobiece ciało i szkice malarza. Zerkając na zeszyt i płótno mistrza obrazu, co stara się przełożyć ludzkie ciało w dzieło przez swą nikłą percepcję. Obserwujemy, jak z konturu przechodzi do rozmazywań czy kwestii doboru kolorów do malowidła. Poza żmudnym, trudnym procesem wydobycia sztuki z kobiety mamy brak wyczucia pomiędzy pasją a powołaniem. 

Obie płci nawiązują niewypowiedzianą wojnę. Tworzenie dzieła życia pochłania czas, miejsce myśli na przyjemności oraz zuboża relacje z współmałżonkiem. Obsesyjne dążenie do arcydzieła wykańcza nie tylko twórcę, ale jego muzę. Uchwycenie pierwiastka niesamowitości z kobiecego ciała staje się zadaniem niemal niewykonalnym. Strasznie wyszukany artysta stara się wyjść z ,,ciała'' i przerzucić na płótno coś ponad przyziemnego. Nie wiemy do końca o wszystkich uczuciach - ale rzuty na twarz postaci prezentują, że często się boją, są zagubieni, wypaleni twórczo i miłośnie. Czy uda się namalować dzieło wybijające ponad to, co widzimy? Rivette odwzorowując pracę malarza niejako sam się nim stał: tworząc arcydzieło myśli filmowej, która dąży do wielofunkcyjnej, wielopunktowej interpretacji, jak my wpływamy na artystów, malarzy, jak doskonałość potrafi zatruć życie. Sztukę się tworzy, ale potrafi niszczyć, gdy jej nie kontrolujemy. Rivette kłaniam się nisko. Jedyny taki pokaz na świecie. 

048. Spotkania na krańcach świata (2007)

Gatunek: Dokumentalny
Produkcja: USA
Reżyseria: Werner Herzog
W rolach głównych: Ryan Andrew Evans
Cytat lub scena: Pingwin zmierzający w przeciwną stronę niż stado.
Uwagi szczególne: Jedyny dokument na mej liście.
Ciekawostki: Zdjęcia do filmu kręcono na Antarktydzie. 
Czas trwania: 1 godz. 39 min.


Błażej Hrapkowicz - Na poziomie emocjonalnym Spotkania na krańcach świata uderzają mocno, wprawiając w stan niemalże religijnej kontemplacji. Mało jest autorów, którzy potrafią zrobić film prawdziwie mistyczny i dotknąć sfery niewyjaśnialnego bez bufonady i zabawy w reżyserskiego boga.

047. Popiół i diament (1958)

Gatunek: Dramat, Psychologiczny, Polityczny
Produkcja: Polska
Reżyseria: Andrzej Wajda 
W rolach głównych: Zbigniew Cybulski, Ewa Krzyżewska, Wacław Zastrzeżyński
Cytat lub scena:  

 ,,A czegoż oni mogli innego chcieć? Żebyśmy ginęli, teraz chcą to samo. W porządku. Stać nas na to.''

Ciekawostki: Scenę płonących kieliszków wymyślił Janusz Morgenstern, drugi reżyser filmu.
Czas trwania: 1 godz. 50 min.

Peter Cowie - ,,Oglądając Popiół i diament, ponownie po czterdziestu latach, zdałem sobie sprawę, jak pięknie Wajda poślubił swoją romantyczną atmosferę i nieomylny sens historii. Zbigniew Cybulski wygląda ponadczasowo, jak Brando czy Louise Brooks, oskarżając powojenny świat zdrady.''

  046. Milczenie (1963)

Gatunek: Dramat, Psychologiczny
Produkcja: Szwecja
Reżyseria: Ingmar Bergman 
W rolach głównych: Ingrid Thulin, Gunnel, Lindblom
Cytat lub scena: Niewypowiedziane pragnienia.
Ciekawostki: Zdjęcia do filmu kręcono od 9 lipca do 19 września 1962 roku.
Czas trwania: 1 godz. 36 min.

Roman Gutek - W tym mrocznym i niepokojącym filmie Bergman tworzy emocjonalną atmosferę, jaka towarzyszy konfrontacji człowieka z nieznanym światem. To, co dziwne, tajemnicze, pociągające, jest także wieloznaczne, obce i pełne grozy. Bezlitosna wizja Bergmana łączy się, z wyjątkową jak na początek lat 60. otwartością i gwałtownością scen erotycznych. Milczenie miało być w zamierzeniu filmem-snem pełnym onirycznych i fascynujących obrazów. I to one, a nie słowa miały być nośnikiem wszelkich znaczeń i emocji. Tytułowe „milczenie” odnosiło się do milczenia Boga i kryzysu wiary, któremu reżyser dał wyraz w filmach Siódma pieczęć, Jak w zwierciadle czy Goście Wieczerzy Pańskiej. Sam Bergman mówił o głównym konflikcie tego filmu: „to tumult, jaki powstaje pomiędzy ciałem i duszą, kiedy nie ma Boga”.

Milczenie stanowi zwieńczenie bergmanowskiej trylogii będącej niezwykłą w kinematografii manifestacją artystycznej swobody i odwagi.

045. Która tam jest godzina? (2001)

Gatunek: Dramat obyczajowy
Produkcja: Tajwan, Francja
Reżyseria: Ming-liang Tsai
W rolach głównych: Shiang-chyi Chen, Kang-sheng Lee
Cytat lub scena: Kontakt poprzez czas.
Ciekawostki: Zdjęcia do filmu powstały w Tajpej.
Czas trwania: 1 godz. 56 min.

Produkcja o miłości w nieklasycznym wydaniu. Na granicy eksperymentu i awangardy. Połączenie performance'u, slow cinema oraz nowego wcielenia Alaina Resnais. Statyczne kadry wspaniale współgrają z ruchem i pośpiechem na drugim planie, gdzie ludzie pędzą i zmierzają w nieznane. Podczas filmu nawracały mi się frazy w głowie ,,Poza czasem szukaj'' - słowa z piosenki Doroty Miśkiewicz. I coś w tym jest, bo ,,związek na odległość'' próbuje nawiązać łączność poprzez czas, który pomaga nastroić się z drugą osobą, za którą tęsknimy, której oczekujemy - nawiązując relację na odległość. Czyżby miłość miała zostać odnaleziona w oczach innych...istot? Przedmioty i miejsca nabywają nadludzkich zdolności. Są ,,kapliczkami'', gdzie modlimy się o przyjście miłości. Bardzo ciekawe doświadczenie, dla wyrobionej widowni, która lubi metafizykę oraz zabawy z czasem. 

044. Sanatorium pod Klepsydrą (1973)


Gatunek: Surrealistyczny, Psychologiczny, Poetycki
Produkcja: Polska
Reżyseria: Wojciech Has
W rolach głównych: Gustaw Holoubek, Jan Nowicki
Cytat albo scena: Płynne przejścia pomiędzy zdarzeniami.
Ciekawostki: Film mimo zakazu ówczesnych władz został potajemnie wysłany na festiwal w Cannes, udało się to dzięki umieszczeniu fałszywych napisów na puszkach z filmem. Przez ten ''wybryk'' Has musiał czekać osiem lat na kolejną możliwość nakręcenia filmu.
Czas trwania: 1 godz. 59 min.

,,Sanatorium pod Klepsydrą'' to prawdziwy gigant w polskiej kinematografii. Szyty na miarę historycznej łamigłówki. Odwołuje się do fascynujących zagadnień: pamięci, snu, skoków w czasie, boskiej ręki stanowiącej pieczęć nad marnym stworzeniem. Wielka przygoda po epokach - zakotwiczona w relatywizmie czasu, odrodzenia i śmierci, wśród komedii i dramatów. Reżyser odczytał prozę Schulza po swojemu - pozwalając widzowi wybrać się do krainy majaczeń i zapętlonej wyobraźni. Zastanawiające kino od Hasa.

                      


043. Serce jak lód (1992)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Francja
Reżyseria: Claude Sautet
W rolach głównych: Daniel Auteuil, Emmanuelle Béart
Cytat lub scena: 

     ,,Imponuje mi ciężka praca, a nie idealistyczne emocje.''

Ciekawostki: Specjalnie na potrzeby filmu Emmanuelle Béart nauczyła się grać na skrzypcach.
Czas trwania: 1 godz. 45 min.

Alicja Helman: ,,Serce jak lód to kunsztowne trio z niesłychaną delikatnością i wnikliwością opisujące powikłania i komplikacje uczuć ludzkich. Wykorzystując jako podkład muzyczny Trio a-moll Maurycego Ravela Sautet rozpisał swój film na trójkę aktorów: niezwykle piękną Emmanuelle Béart, Daniela Auteuila - jednego z najbardziej cenionych aktorów francuskich obecnej dekady, i André Dussolliera. Sautet tworzy film, w którym wszystko pozostaje niedopowiedziane, w świecie uczuć bowiem nie istnieją jednoznaczne rozstrzygnięcia''.

042. Błękitny anioł (1930)

Gatunek: Dramat obyczajowy
Produkcja: Niemcy 
Reżyseria: Josef von Sternberg
W rolach głównych: Marlene Dietrich, Emil Jannings, Hans Albers 
Cytat lub scena: 

"Mężczyźni lecą do mnie, jak ćmy do światła. Jeżeli się spalą, to nie moja wina." 

Ciekawostki: "Błękitny anioł" jest uznawany za pierwszy niemiecki film dźwiękowy.
Czas trwania: 1 godz. 39 min.



Roger Ebert - Błękitny Anioł będzie zawsze miał swoje wielkie miejsce w historii kina jako obraz, który uczynił z Marlene Dietrich międzynarodową gwiazdę. U progu ery dźwięku w kinie, film ten miał przypieczętować sukces Emila Janningsa, pierwszego niemieckiego aktora, który zdobył Oscara [za role w "The Last Command" i "The Way of All Flesh"], a tymczasem stał się katapultą dla kariery Dietrich.

041. Burza nad Azją (1928)

Gatunek: Polityczny, Dramat historyczny, Niemy
Produkcja: ZSRR
Reżyseria: Wsiewołod Pudowkin
W rolach głównych: Boris Barnet, Walerij Inkiżynow
Czas trwania: 1 godz. 54 min.


Jerzy Armata - ,,Trzecia część – po „Matce" (1926) i „Końcu Sankt Petersburga" (1927) – tryptyku Wsiewołoda Pudowkina, poświęconego ideologicznemu dojrzewaniu jednostki do rewolucyjnego wybuchu: w filmie pierwszym jest nią tytułowa kobieta, początkowo żyjąca z dala od wszelkiej polityki, w drugim – nieśmiały chłopak z chłopskiej rodziny, który przybywa do miasta w poszukiwaniu pracy, w ostatnim zaś – młody Mongoł, przypadkowo wzięty za „potomka Czyngis-chana" (tak brzmi tytuł oryginalny filmu). W „Burzy nad Azją" nie o rewolucję proletariacką wyłącznie chodzi, ale i o wyzwolenie narodowe spod jarzma okupanta – Mongolia lat 20., w której rozgrywa się film, znajdowała się bowiem pod angielską okupacją. Tryptyk należy bez wątpienia do czołowych osiągnięć radzieckiego kina niemego – dzięki dobremu aktorstwu, pełnym uroku zdjęciom Anatola Gołowni, a nade wszystko konsekwentnemu montażowi przyczynowo-skutkowemu, zapewniającemu narracyjną płynność i atrakcyjność opowiadania, którego mistrzem był Pudowkin''.

040. Nakarmić kruki (1976)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Hiszpania
Reżyseria: Carlos Saura
W rolach głównych: Geraldine Chaplin, Mónica Randall
Cytat lub scena: Taniec dziewczynek.
Uwagi szczególne: Gdy go obejrzałem - od razu wiedziałem, że pojawi się na top liście.
Ciekawostki: Film nieodłącznie kojarzony jest z piosenką "Porque te vas" ( Ponieważ odchodzisz), która dzięki obecności w dziele Carlosa Saury zyskała międzynarodowy rozgłos i stała się przebojem.
Czas trwania: 1 godz. 50 min.

Adam Kruk - Ana i jej dwie siostry zostają osierocone przez oboje rodziców. Po pogrzebie, wraz ze zniedołężniałą babką, trafiają pod opiekę srogiej ciotki, która wprowadza nowe surowe reguły. Nie pomagają im one jednak uporać się z żałobą. Wręcz przeciwnie – w fantazjach Any powraca do niej duch matki oraz obrazy przeszłości, która nawet za życia rodziców nie była łatwa. Dziewczynka, zatapiając się we wspomnieniach i marzeniach, coraz bardziej ulega fascynacji śmiercią... Karm kruki, a te wydziobią ci oczy – mówi hiszpańskie przysłowie, do którego odnosi się tytuł niezwykłego filmu Carlosa Saury. Utrzymany w poetyce snu, nie tylko zgłębia mechanizmy dziecięcej traumy i żałoby, lecz także jest metaforą stosunków pod dyktatorskimi rządami generała Franco w Hiszpanii. Bogactwo znaczeń sprawia, że Nakarmić kruki pozostaje jednym z najważniejszych dzieł Saury oraz europejskiej sztuki filmowej lat 70.

039. Harmonie Werckmeistera (2000)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Francja, Niemcy, Węgry, Włochy
Reżyseria: Béla Tarr
W rolach głównych: Péter Tóth, Hanna Schygulla, Lars Rudolph
Cytat lub scena: Każdy detal jest jak kurczak z KFC. Palce lizać.
Uwagi szczególne: Film pozwala na swobodną interpretację.
Ciekawostki: Reżyser Béla Tarr przez ponad rok szukał odpowiedniego placu miejskiego do umiejscowienia części akcji filmu.
Czas trwania: 2 godz. 25 min.

Magda Bartczak - Filmy Béli Tarra opowiadają o świecie w stanie permanentnego rozkładu, rzeczywistości ruin, rozpadających się bloków i kamienic, stęchłej wilgoci, starych, zużytych przedmiotów. Węgierski reżyser-turpista portretuje utracone, opuszczone i zdradzone przez historię przestrzenie i poszukuje magii tam, gdzie wydaje się ona całkowicie niedostępna. Znamiennymi sygnałami rozpadu rzeczywistości są w jego kinie potężne chmury wiszące na ciemnym, mrocznym niebie, przewrócone do góry nogami kosze na śmieci, odwrócone kufle na barze, dziury w ulicach, wiatr, chłód i nieustannie padający deszcz, błoto na drodze, czy wreszcie – zdewastowany przez robotników rynek miasteczka. Rozkład dotyczy także samych bohaterów, którzy stale marzą i mówią o rzeczach wielkich i szlachetnych, ale tak naprawdę wciąż nawzajem się oszukują i wykorzystują. 

038. Żegnaj, moja konkubino (1993)

Gatunek: Melodramat
Produkcja: Chiny, Hongkong
Reżyseria: Kaige Chen
W rolach głównych: Leslie Cheung, Fengyi Zhang, Li Gong
Cytat lub scena: Sztuka odegrana po raz ostatni.
Uwagi szczególne: Li Gong to jedna z moich ulubionych aktorek. 
Ciekawostki: Jest to pierwszy film reprezentujący Chińską Republikę Ludową, który na festiwalu w Cannes otrzymał Złotą Palmę.
Czas trwania: 2 godz. 51 min.

Konrad J. Zarębski ,,Dwaj osieroceni chłopcy trafiają do szkoły, przygotowującej do pracy w Operze Pekińskiej. Nauka wymaga całkowitego oddania i poddania się niezwykle surowym rygorom, a każde odstępstwo jest karane z całym okrucieństwem. Chłopcy wyrastają na młodych mężczyzn, szybko zyskując popularność i uznanie. Jeden, delikatny i wrażliwy Douzi (z czasem przyjmie pseudonim artystyczny Dieyi), grać będzie role kobiece, drugi – bardzo męski Shitou (Xiaolou) – zostanie amantem bohaterskim, predystynowanym do ról władców. Z czasem przyjaźń zamienia się w coś więcej – homoseksualny Dieyi zakochuje się w heteroseksualnym Xiaolou, który uciekając przed tym uczuciem poślubia prostytutkę Juxian. W trudnych czasach to właśnie ona sprawi, że obaj mężczyźni nie zatracą łączącej ich więzi. Tym niemniej namiętności pozostają niezmienne – w dniach Rewolucji Kulturalnej Xiaolou ujawni homoseksualne skłonności przyjaciela, zaś Dieyi doniesie, że żona wieloletniego przyjaciela zajmowała się nierządem. Ten płynący z naiwności akt zdrady zaowocuje tragicznymi konsekwencjami – aż do samobójstwa człowieka, który przekreślił wieloletnią przyjaźń. Samobójstwa przy użyciu operowych rekwizytów i operowej konwencji.

Opera Pekińska przetrwała wszelkie burze – trwa od wieków jako ostoja tradycji. Nie dotyczy to jej artystów – wymagające ogromnych wyrzeczeń poświęcenie dla sztuki nie zwalnia dziś z politycznej odpowiedzialności, zresztą nie dotyczy to wyłącznie aktorów. Sam Chen Kaige, syn reżysera filmowego, w dniach Rewolucji Kulturalnej dołączył do Czerwonej Gwardii hunwejbinów i zadenuncjował ojca, co przypłacił zesłaniem wraz z rodziną na wieś. Zrealizowany z epickim rozmachem, niezwykle sugestywny film (warto podkreślić zaangażowanie wykonawców głównych ról - Leslie Cheunga, Zhang Fengyi i Gong Li) sumuje nie tylko doświadczenia artystów Opery i rodziny reżysera, ale i całego narodu.

Zakrawa więc na paradoks, że nawet canneński sukces filmu nie pomógł wprowadzić „Żegnaj, moja konkubino” na chińskie ekrany, jakkolwiek trudno powiedzieć, co było tego przyczyną – wątek homoseksualny, profesja bohaterki czy polityczna analiza dwudziestowiecznej historii Chin''.

037. Męczeństwo Joanny d'Arc (1928)

Gatunek: Dramat historyczny, Niemy
Produkcja: Francja
Reżyseria: Carl Theodor Dreyer  
W rolach głównych: Maria Falconetti, Eugene Silvain
Cytat albo scena: Druzgoczący moment, gdy zostaje spalona na stosie.
Ciekawostki: Jest wiek XV, a w filmie widać księdza w szatach jezuickich. Zakon jezuitów został ufundowany i założony dopiero w XVI wieku.
Czas trwania: Zależne od taśmy. Mniej więcej 1 godz. 30 min.

 Dzieje Chrystusa uczą, że wybrani przez Boga zostają pogardliwie przyjęci przez ziemskich panów, a Kościół złowrogo wysłuchuje orzeczenia o rzekomej misji nadanej im przez Stwórcę. Są ofiarami systemu, w którym uczestniczmy. Wybrańcy są uznawani za diabła pod postacią świętoszków. Dreyer jako reżyser skupia się na twarzach postaci wyrażając ich uczucia i emocje wydrążone podczas procesu, jakoby Joanna zbluźniła przeciw Panu. Najczęstszy widok: zapłakana twarz Marii Falconetti, która wcieliła się w tytułową d'Arc. Reżyser usuwa wszelkie zbędne rekwizyty. Ascetyzm przestrzeni podczas przesłuchania Joanny pozwala skupić się na pracy mięśni twarzy. Łatwiej dostrzec, kiedy ogarnia ją wątpliwość, kiedy jest ,,połączona'' z Bogiem, a kiedy zostaje wyśmiana przez sędziów. Rekonstrukcja męki pańskiej w kobiecej sylwetce. Z podobną wrażliwością na temat Chrystusa wypowie się Buñuel w ,,Nazarinie'' i po raz kolejny Dreyer w ,,Słowie'' - w filmach, które pojawiły się na liście.

036. Noce Cabirii (1957)

Gatunek: Dramat 
Produkcja: Francja, Włochy
Reżyseria: Federico Fellini 
W rolach głównych: Giulietta Masina, Amadeo Nazzari, François Périer
Cytat lub scena: Trans podczas wieczoru magika.
Uwagi szczególne: Fellini był dla mnie ważny w dzieciństwie, ponieważ podobnie jak on, marzyłem o podróżach.
Ciekawostki: Epizod, w którym Cabiria spotyka człowieka rozdającego jedzenie bezdomnym z rzymskich przedmieść jest oparty na prawdziwej historii "człowieka z workiem", którą Fellini usłyszał od pielęgniarza z rzymskiego szpitala Św. Jana.
Czas trwania: 1 godz. 50 min.

Seth - ,,Smutne i bolesne, ale to wciąż celebracja życia i indywidualnego ducha. Piękna, niezapomniana wydajność G. Masiny. Zakończenie pozostanie z wami''.

035. Brzask (1939)

Gatunek: Melodramat, Thriller 
Produkcja: Francja 
Reżyseria: Marcel Carné
W rolach głównych: Jean Gabin, Jules Berry, Marcel Pérès
Cytat lub scena: Splot wydarzeń łączący trójkąt miłosny.
Uwagi szczególne: Jeden z ważniejszych filmów francuskiego "czarnego romantyzmu".
Ciekawostki: Film kręcono w Paryżu (Francja).
Czas trwania: 1 godz. 33 min.

Zygmunt Machwitz - „Brzask” dzięki szlachetnej prostocie ma prawdziwe znamiona wielkości, bywa nawet określany mianem arcydzieła „realizmu poetyckiego”. Nawiązuje do konwencji szczególnie rygorystycznych, do tradycji antycznej tragedii. W konstrukcji dramaturgicznej zachowuje słynne trzy jedności - czasu, miejsca i akcji. Bohaterowie filmu są zdeterminowani przez zły los, stają wobec najwyższych wyzwań i nieuniknionego dramatu. Działają w atmosferze fatalistycznej, a zaistniałe wydarzenia są komentowane przez świadków, będących jakby współczesnym wcieleniem greckiego chóru.

Warstwa fabularna dzieła jest typowa dla twórców „Ludzi za mgłą”. Tym razem Prévert jednakże włączył się do pracy później; dopiero gotowemu scenariuszowi nadał ostateczny kształt i napisał poetyckie dialogi. Film pokazuje zgubną miłość poważnego i delikatnego mężczyzny (Jean Gabin) do kobiety pięknej i dojrzałej (Arletty), lecz obdarzonej cechami „femme fatale”, prowadzącej partnera ku katastrofie. W „Brzasku” znów pojawiają się motywy zagubienia, niespełnionych uczuć i tragizmu egzystencji utrzymane w intensywnym klimacie nostalgii i pesymizmu. Czarny romantyzm, tak charakterystyczny dla całego prądu, osiąga tu swoją pełnię.

034. Kobieta pod presją (1974)

Gatunek: Dramat obyczajowy 
Produkcja: USA
Reżyseria: John Cassavetes 
W rolach głównych: Peter Falk, Gena Rowlands, Vincent Barbi
Cytat lub scena: Poszukiwanie kobiecej intensywności. 
Uwagi szczególne: Jako reżysera Cassavetesa doceniała jedynie europejska publiczność i krytyka, we własnym kraju pozostał niezrozumiany.
Ciekawostki: Gena Rowlands od 1954 roku jest żoną reżysera Johna Cassavetesa.
Czas trwania: 2 godz. 35 min.

Elżbieta Durys ,,Cassavetes w wywiadach podkreślał, że pomysł na ten film narodził się, gdy sam zmuszony był przez kilka lat siedzieć w domu i zajmować się dziećmi. Zrozumiał wówczas, czym dla kobiety jest rezygnacja z własnych ambicji, kariery i poświęcenie się rodzinie. Świadomy był jednak różnicy: Nie musiałem myśleć o przyszłości, co się stanie, gdy się zestarzeję, gdy nie będę już tak atrakcyjny, gdy dzieci dorosną i gdy przestaną być tak blisko mnie. Wszystkie te kwestie są bardziej interesujące, kiedy robisz o nich film(Michael Ventura, Cassavetes: Show Me the Magic, „L.A. Weekly” nr 8/20–26/82)''.

Jonathan Caouette - ,,Nigdy nie widziałem filmu przedstawiającego chorobę psychiczną, tak surowo i czysto. Jest tak prawdziwy, iż czuję, jakby został podsłuchany na materiał. Niesamowite''.

033. Ballada o żołnierzu (1959)

Gatunek: Melodramat, Wojenny
Produkcja: ZSRR
Reżyseria: Grigorij Czuchraj
W rolach głównych: Vladimir Ivashov, Antonina Maksimova
Cytat lub scena: Rozstanie.
Czas trwania: 1 godz. 29 min.

Niepowtarzalny poemat o ludzkich tęsknotach: za miłością, do matki, wolnej ojczyzny, życia bez strachu. Czy muszę wypisywać elaborat? Sprawdźcie, nie pożałujecie. Warunek; Poezja wybita w obrazie.


032. Przełamując fale (1996)



Gatunek: Dramat
Produkcja: Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, Islandia, Norwegia, Szwecja
Reżyseria: Lars von Trier
W rolach głównych: Emily Watson, Stellan Skarsgård
Cytat albo scena: Dzwony biją w niebie.
Ciekawostki: Mimo że akcja filmu rozgrywa się w latach 70. XX wieku, kierowca autobusu sprzedaje bilety przy pomocy nowoczesnego elektronicznego urządzenia.
Czas trwania: 2 godz. 39 min.

Wykonany w formie manifestu ,,Dogmy 95''. Przełamując fale, czyli ile jesteś w stanie zrobić dla miłości. Kobieta z defektem psychicznym w obliczu Boga, męża i mieszkańców. Von Trier komplikuje ludzką wrażliwość wystawiając ją na próbę. Ośmiesza obłudę, wykańcza bohaterów sprawdzając ludzką wytrzymałość czy przywiązanie do zakodowanych poglądów, doprowadzając umysł do granicznego bólu. Sprowokować i pozostawić w odrętwieniu - jakby reżyser mówił do ucha. Miłość jako wartość sama w sobie, która czyni cuda, niweluje obojętność i jedna człowieka z człowiekiem. 

 

031. Wniebowstąpienie (1977)

Gatunek: Dramat, Wojenny 
Produkcja: ZSRR
Reżyseria: Łarisa Szepitko
W rolach głównych: Boris Plotnikov, Władimir Gostiuchin
Cytat lub scena: Nieoczekiwana zdrada.
Uwagi szczególne: Emocjonalny nokaut.
Czas trwania: 1 godz. 51 min.

Radzieckie (rosyjskie) filmy wojenne są najlepsze! Szepitko do perfekcji doprowadziła zbliżenia na twarz wyzwalając w człowieku pożądane emocje: niechęć, współczucie, strach, płacz, nieporozumienie. Surowość podkreśla czarno-biały kadr w śnieżnych sceneriach. Psychologiczna wojenka między sumieniem a wolą przetrwania. Aksjologia powinności, obowiązku i zjednania. Dostąpić wyzwolenia poprzez śmierć czy ratować siebie w potępieniu? Odwieczne pytanie: pozostać wiernym towarzyszom i narodowi, czy zejść z chwalebnej ścieżki będąc po stronie zwycięzcy? Zostać chrześcijańskim wybawcą czy zdradzieckim Judaszem?

030. Ojciec Chrzestny 1 i 2 (1972, 1974)

Gatunek: Dramat, Gangsterski
Produkcja: USA
Reżyseria: Francis Ford Coppola 
W rolach głównych: Marlon Brando, Al Pacino, James Caan 
Cytat lub scena:

        ,,Na Sycylii kobiety są groźniejsze od strzelb.''

Uwagi szczególne: Ojca Chrzestnego uważam za najlepszy film gangsterski w dziejach kinematografii.
Ciekawostki: Kilka butelek wina włoskiego, jakie widzimy w filmie, posiada znak klasyfikacji DOC na butelce. Tego typu oznaczenia nie były stosowane przed 1960 rokiem.
Czas trwania: 2 godz. 55 min. (cz. pierwsza), 3 godz. 20 min. (cz. druga)

029. Cienka czerwona linia (1998)

Gatunek: Dramat, Wojenny 
Produkcja: USA
Reżyseria: Terrence Malick 
W rolach głównych: Sean Penn, Adrien Brody, Ben Chaplin
Cytat lub scena: 

             ,,Pozwól mi patrzeć na świat twoimi oczami.''

Uwagi szczególne: To jeden z najpiękniejszych filmów o tematyce wojennej.
Ciekawostki: Reżyserska wersja filmu trwała prawie 6 godzin.
Czas trwania: 2 godz. 50 min.

Błażej Hrapkowicz ,,Cienką czerwoną linię dzieli od poprzedniego filmu Malicka aż 20 lat. Pierwsza wersja montażowa liczyła niemal sześć godzin. Zostało z niej nieco mniej niż trzy godziny materiału, który pod ręką Malicka stał się jednym z najbardziej niezwykłych filmów wojennych w historii kina. Obraz ten nie ma nic wspólnego z batalistycznym widowiskiem czy kronikarskim realizmem powstałego równolegle Szeregowca Ryana Stevena Spielberga. To oparta na książce Jamesa Jonesa, rozpisana na wiele głosów (narrację z offu prowadzi na zmianę kilku bohaterów) medytacja o sprzecznościach targających ludzką naturą. Reżyser z wielką wrażliwością przygląda się żołnierzom walczącym podczas II wojny światowej w bitwie o Guadalcanal, pokazując wojnę jako indywidualne doświadczenie – wpisane jednak w szerszy kontekst miłości i nienawiści, cywilizacji i przyrody, życia i śmierci. Malickowi udała się rzecz trudna: połączył metafizykę z intymnością''.

028. Rashomon (1950)

Gatunek: Dramat 
Produkcja: Japonia
Reżyseria: Akira Kurosawa 
W rolach głównych: Toshirô Mifune, Machiko Kyô
Cytat lub scena: Dziecko w koszyczku.
Uwagi szczególne: Nagroda Złotego Lwa w 1951 r.
Ciekawostki: Mąż i żona są przedstawieni w filmie jako cudzoziemcy. Ubrania, które noszą są połączeniem tradycyjnych koreańskich i japońskich strojów. Jednakże miecz, którego używa mąż nie jest koreańską bronią używaną w tamtym okresie.
Czas trwania: 1 godz. 28 min.

Kwestią czasu było, zanim umieszczę starsze arcydzieło Kurosawy. Wiedziałem, że do tego dojdzie. ,,Rashomon'' nie robi wrażenia od strony fabularnej czy wizualnej. Jego walorem jest temat, który nie straci na ważności - będzie aktualny jak ,,La Strada'' lub ,, Ostatnie tango w Paryżu'', które zamieściłem w rankingu. ,,Rashomon'' wykazuje przykrą diagnozę, że ludzie kłamią i nie chcą przyznać się do winy. Każdy chce bronić samego siebie, nawet jeśli zawinił. Brak przyznania się do błędu równa się brak możliwości sprecyzowania - kto zasługuje na karę, a kto na rozgrzeszenie. Prawdy nie da się zbadać ani osądzić. Jest to nie możliwe. Wszystko jest względne i subiektywne. ,,Rashomon'' nie ocenia, dopóki człowiek jest zdolny do czynienia dobra - nie można go wyplenić, potępić czy zhańbić. Nie każdemu spodoba się teatralność w grze aktorów. Ale po to jest kino, żeby wybrać co smaczniejsze kąski. 

027. 2001: Odyseja kosmiczna (1968)

Gatunek: Sci-Fi 
Produkcja: USA, Wielka Brytania 
Reżyseria: Stanley Kubrick 
W rolach głównych: Keir Dullea, Gary Lockwood 
Cytat lub scena: Ostatnia sekwencja filmowa. 
Uwagi szczególne: Trzy miesiące po premierze filmu Arthur C. Clarke wydał powieść opartą na scenariuszu filmowym.
Ciekawostki: Film ten był przełomowy w dziedzinie efektów specjalnych. Żaden film, wcześniej czy później, nie dokonał takiego postępu w tej dziedzinie. Kubrick uznał, że obecny (ówczesny) poziom efektów jest niewystarczający i na potrzeby filmu wymyślono ponad 200 trików!
Czas trwania: 2 godz. 21 min.


Kubrick bada granice kina i wszechświata. ,,Odyseja kosmiczna'' celowo stosuje długie ujęcia, by nasycić widok kosmosem. Historia podzielona na trzy kompilacje. Od prymitywnej małpy, która znajduje narzędzie przemocy, po kosmonautów na Księżycu niezdolnych do nawiązania kontaktu z monumentem, do zbuntowanego komputera - rozumującego bardziej od człowieka wyposażonego w umysł. Kubrick wymiga się od podstawowych odpowiedzi. Jest przekonany, że istnieje absolut, do którego mamy dostęp, ale wystawia świadectwo o ludzkiej niedojrzałości, bo gdy zbliżamy się do bytu najwyższego - nie potrafimy go zrozumieć, dotknąć czy stać się jednością kosmosu. Bezkreśnie przemierza świat, by wyjść poza czas, ludzkie przyzwyczajenia, ego, rozumowanie. Być może jest jeszcze za wcześnie na poznanie absolutusu, jedynie w chwili śmierci doznajemy złączenia, co sugeruje ostatnia scena. Pozornie - ludzkość według Kubricka cierpi na ignoranctwo lub ciasnotę postrzegania - lecz pozostaje wiara, że jesteśmy zdolni osiągnąć szczyt możliwości - stając się doskonałością we własnym zakresie.

026. Doro no kawa (Muddy River) (1981)

Gatunek: Dramat obyczajowy
Produkcja: Japonia
Reżyseria: Kôhei Oguri
W rolach głównych: Masako Yagi, Taiji Tonoyama
Czas trwania: 1 godz. 45 min.

Jeden z najcudowniejszych obrazów o dzieciństwie: portretowa pamięć wycięta z ,,Drogi do miasta''. Oprawiona w neorealistyczny obrazek. Widokówka z japońskich obrzeży. Wystrzałowy debiut Oguri, to pasmo chłopięcych przygód, inicjacja oraz wstęp do dorosłego świata. Autor rezonuje z wrażliwością Kieślowskiego: kieruje kamery w stronę ludzkich serc. Nie odrywając wzroku od zmierzającej ku końcowi opowieści o dziecięcości.

025. Czas apokalipsy (1979)

Gatunek: Dramat, Wojenny 
Produkcja: USA
Reżyseria: Francis Ford Coppola 
W rolach głównych: Marlon Brando, Robert Duvall, Martin Sheen 
Cytat lub scena:

,,Czujesz to? To napalm, synu. Nic na świecie tak nie pachnie. Uwielbiam zapach napalmu o poranku. Raz nasi bombardowali jedno wzgórze przez dwanaście godzin. Kiedy było po wszystkim, nie znaleźliśmy ani jednego trupa. Ten zapach: jak zapach benzyny. Całe wzgórze pachniało zwycięstwem.''

Uwagi szczególne: Film realizowano przez cztery lata.
Ciekawostki: Rola Willarda była zaproponowana Jackowi Nicholsonowi oraz Clintowi Eastwoodowi, lecz ją odrzucili.
Czas trwania: 2 godz. 33 min.


 Jak każdy najlepszy film wojenny - wojnę stawia za wątek poboczny oddając przestrzeń pytaniom o ludzką kondycję psychiczną. ,,Czas apokalipsy'' rozgrywa bitwę w głowach postaci. Ci żołnierze są straceni - ich domem jest terytorium wroga. Nieustanne baczenie na zmieniające się warunki, z karabinem przy boku i kompanią. Zabijanie jako forma zwyrodnienia, zabawy i braku kręgosłupa moralnego, którego pozbyli się na własną odpowiedzialność. Szaleństwo w przedsionku dżungli - dostrojone do oczyszczonego umysłu od wszelkich osądów i traktowania wojny jako nowe siedlisko wolności, gdzie pozwalasz sobie na więcej niż mogłeś się spodziewać. Budowanie nowej społeczności na prawach pradawnych obrzędów, życia poza kodeksami, z dala od brudnej polityki i zakłamanej opinii publicznej. ,,Czas apokalipsy'' zadaje naturalne ostrza w racjonalizm, który przestaje istnieć, gdy dookoła pożoga i jednostki stawiane na cokołach - doskonalsze od boga, bo bez upomnień czy pouczeń. Czasem apokalipsy nie jest wojna, ale koniec dwoistości między dobrem a złem i odnalezienie perfekcyjnej formy, gdzie nikt cię nie ogranicza, bo jesteś daleko od chaosu informacyjnego czy waluty pieniężnej.

024. Dzisiejsze czasy (1936)

Gatunek: Komedia, Niemy 
Produkcja: USA
Reżyseria: Charles Chaplin 
W rolach głównych: Charles Chaplin, Paulette Goddard
Cytat lub scena: 

                                  ,,Uśmiech.''

Ciekawostki: To ostatni film Chaplina, w którym występuje on jako Tramp.
Czas trwania: 1 godz. 27 min.

Greg Mottola - ,,Świetna satyra Chaplina na amerykańską fantastykę nieskończonego postępu. Film o losie wydziedziczonych, jest przepełniony wesołością. Być może mój ulubiony gag: flaga spada w tył przejeżdżającego samochodu. Chaplin podnosi ją i bujnie faluje na kierowcę, tak jak tłum demonstrantów protestacyjnych na ulicy za nim, powodując pomyłkę policji - uznawszy małego trampa za radykalnego przywódcę''.

023. Tam, gdzie rosną poziomki (1957)

Gatunek: Dramat  
Produkcja: Szwecja 
Reżyseria: Ingmar Bergman
W rolach głównych: Victor Sjöström, Bibi Andersson
Cytat lub scena: Przejawy senne. 
Uwagi szczególne: Widać inspiracje surrealizmem. 
Ciekawostki: Ingmar Bergman napisał scenariusz do tego filmu podczas pobytu w szpitalu.
Czas trwania: 1 godz. 31 min.

 Pomyślałem, że na każdego przyjdzie pora rozliczeń - jak spędziliśmy nasze życie, oraz czego się w nim nauczyliśmy, wpływa na jakość samopoczucia. Dzieło Ingmara Bergmana zaskakuje pod względem formy, jego wyrazistej prostoty, przetapiając smutek na uśmiech - oferując drobinki humoru. Humanistyczny dowód na to, że na zmiany nigdy jest za późno, że starość jest etapem koniecznym, by podejrzeć wydarzenia z przeszłości z boku. ,,Tam, gdzie rosną poziomki'' ma jedne z najcudowniejszych sekwencji snu, które odzwierciedlają nasz stosunek do bliskich, do wyrażanych postaw i tego, co może się z nami stać, jeśli nie zmienimy negatywnego nastawienia. Warunek; Piękne filmy maścią na serce. 

022. Siódma pieczęć (1956)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Szwecja
Reżyseria: Ingmar Bergman
W rolach głównych: Gunnar Björnstrand, Max von Sydow
Cytat lub scena: Śmierć ścinająca drzewo.
Ciekawostki: Imię postaci granej przez Gunnela Lindbloma jest nieznane. Nie mówi ona ani słowa w całym filmie, aż do przedostatniej sceny, gdzie stwierdza "To już koniec".
Czas trwania: 1 godz. 36 min.

Ingmar Bergman gości na stałe. ,,Siódma pieczęć'' pojawia się na liście z kilku ważnych powodów. Po pierwsze - hołduje życiu wbrew wszelkim ułomnościom doczesnym. Po drugie - śmierć jest ludzka (nie karą czy ostatnim etapem egzystencji). Po trzecie - bawi i nie skazuje na brak pogody ducha. Film odnosi się do niezmiennych pytań, czekających na odpowiedź. Dlaczego Bóg milczy? Co się z nami stanie po śmierci? Jak wydostać się z rąk lęku, który paraliżuje naszą duszę? Dlaczego nie otrzymujemy stosownych wskazówek na nasze pytania? Gdzie znajdę diabła, który wie więcej niż zwykły śmiertelnik? (no dobra, to ostatnie to niekoniecznie). Bergman wykazał się pomysłowością. Ludzie są śmieszni próbując uniknąć ostatecznego wyroku - śmierci - tłumacząc się, że jeszcze nie pora, nie ten czas, co z moją rodziną i troskami. Myślisz, że śmierć to obchodzi? ,,Spraw, by moja dusza dojrzała, nim nadejdzie jej żniwo'' - słowa z filmu ,,Furman śmierci'' mogłyby posłużyć za aforyzm, co zrobić, aby uspokoić sumienie. Wszystkich czeka pożegnanie. ,,Siódma pieczęć'' pragnie palących odpowiedzi na poważne pytania, ale jeśli ich nie dostaniesz - nie martw się - śmierć nie wie, co jest dalej, bo niby skąd? Ciesz się towarzystwem kuglarzy, aktorami, którzy odgrywają swoje role i zadawaj pytania, a może z ciemności wyłoni się upragniony ,,Bóg'' i odzyska słuch, co wypowie się dostatecznie jasno.

021. Osiem i pół (1963)

Gatunek: Dramat 
Produkcja: Francja, Włochy
Reżyseria: Federico Fellini 
W rolach głównych: Marcello Mastroianni, Anouk Aimée
Cytat lub scena:  

,,Ale my, intelektualiści - mówię my, bo za takiego cię mam - musimy pozostać rozsądni aż do gorzkiego końca''.

Ciekawostki: Tytuł odnosi się do liczby filmów nakręconych przez Felliniego do czasu powstanie "8 1/2", czyli sześć pełnometrażowych i trzech krótkometrażowych (1 1/2), więc ten będzie 8 1/2 z kolei.
Czas trwania: 2 godz. 18 min.

Co robi artysta, gdy nie ma pomysłu na film? Zasiada przed kamerą, współtworzy scenariusz i kręci autobiograficzny album o bezpłodności twórczej. Osoby, które źle się czują w towarzystwie chaosu - mogą nie przeboleć seansu i zostać wyproszeni z sali (tzn. wyłączysz, nim się skończy). Fellini jako reżyser nikomu nie daje dopingu. Pogrąża się w rozmowach, w śmiechu, w rozmyślaniu, w rozproszeniu czy rozpaczy duszy, z której wyduszono ostanie słowo, które nie potrafi już mówić, bo nie ma o czym. Filmowiec mówi o sobie samym, o aktorach, o widzach, o kobietach, które go fascynują od dzieciństwa aż po późne stadium dorosłości. Włoch błąka się po zakamarkach przeszłości, myląc fantazje z rzeczywistością. Zatraca wyczucie prawdy kłamiąc, wierząc, że kłamstwo to prawda. Wielu twierdzi, że to film o niemocy twórczej, ale to płytkie podejście - jednostronne, mdłe, banalne i okrutne dla reżysera tej klasy. Jest tu zdecydowanie więcej. Nawiązanie kontaktu z krytykami filmowymi, którzy decydują, co zostanie zapamiętane, a co skarcone i odepchnięte. Stara się wyjść do widza z wykrzyknikiem ,,widzisz, jaka to ciężka, beznadziejna praca?'', gdzie artysta rozpada się, bo nie potrafi wyrazić to, czym życie go napędza: opowiadaniem historii, która nie chce wydobyć się z gardła. 

Mężczyznę otaczają kobiety, ale co z tego? - pyta Fellini - skoro on sam musi wiedzieć, jak pokierować sobą i aktorkami. Praktycznie bezdechu postaci wyrzucają z siebie słowa, jakby chcieli zapełnić pustkę, którą się zapełnili. Są jak czyste kartki, na których nikt, nic nie zapisuje. Przeszłość prześladuje teraźniejszość, szuka czasu przeszłego. Reżyser stoi między rozpadliną: nowy projekt rusza w tan, ale niedomaga, jest pełen dziur, bez wizji, wykonywany bez czystego sumienia czy śmiałości. Brak kierunku, w którym miał się poruszać, decyduje o zahamowaniu twórczości, ale Fellini nie wpada w depresję i raduje się alternatywną opcją. ,,Osiem i pół'' nie krytykuje załamania artystycznego, lecz bezmyślność poświęcania się czemuś, na co nie poświęcamy pełni energii i chęci. Pozbądźmy się złudzeń - zacznijmy od początku. 

020. Sól ziemi czarnej (1969)

Gatunek: Obyczajowy, Dramat historyczny, Poetycki 
Produkcja: Polska 
Reżyseria: Kazimierz Kutz 
W rolach głównych: Olgierd Łukaszewicz, Jerzy Bińczycki, Jerzy Cnota
Ciekawostki: Film kręcono w Katowicach i Świętochłowicach (Polska).
Czas trwania: 1 godz. 39 min.

Bożena Janicka -  „Jedną z najistotniejszych wartości filmu i wielkim sukcesem Kazimierza Kutza jest chyba znalezienie własnego klucza do historycznego tematu. Najtrafniej określił to sam reżyser, który nazwał film legendą rodzinną. Zawarta jest w tym sformułowaniu sprawa najważniejsza – emocjonalny stosunek autora, a w rezultacie i widza, do zdarzeń i bohaterów. Jak w każdej rodzinnej legendzie, można w »Soli ziemi czarnej« odnaleźć egzystujące obok siebie rzeczowość i liryzm; najdrobniejsze szczegóły i wydarzenia podniesione do rangi mitu. Takie opowieści pełne są zawsze dokładnych opisów srebrnego zegarka dziadka, jego fantastycznych wyczynów z lat młodzieńczych, ale jest w nich także dydaktyka dobrej próby, bo nie na pokaz, serdeczność, ciepło, poczucie humoru. […] »Sól ziemi czarnej« pokazuje ŚLĄSK i jego mieszkańców, ale jest w istocie opowieścią – czy może raczej przypowieścią – o Polsce. Regionalna w swej warstwie opisowej, dosłownej, łączy ów regionalizm ze sprawą ogólnonarodową. Odbywa się to zarówno w sferze realiów, jak i idei. […] W zewnętrznej, wizualnej warstwie filmu Kutz pokazuje Polskę, o którą walczą, baśniowo i poetycko, jako krainę wytęsknioną przez pokolenia, zamienioną w marzeniach w zielony, niemal rajski ogród. W warstwie najgłębszej można odnaleźć inną ideę ojczyzny – jak z Wyspiańskiego. To do tych ludzi, myśląc o ich spontanicznej polskości, mógłby powiedzieć Poeta z »Wesela« – »a to Polska właśnie«. […] Najbardziej oryginalną cechą »Soli ziemi czarnej« wydaje mi się bowiem połączenie racjonalizmu, charakterystycznego dla sztuki ludowej, z romantyzmem naszej sztuki ogólnonarodowej. Obydwa te rodzaje inspirują film w jednakowym stopniu, mimo że w stylistyce zyskały przewagę rozwiązania wywodzące się z klimatu sztuki ludowej. Racjonalne i rzeczowe działanie bohaterów – jest jednak w sferze wewnętrznej motywacji, nie nazwanej i nie ujawnionej, głęboko romantyczne. 

[…] Film Kutza nie jest dziełem bez skazy; nie wiem na przykład, czy w jakiejkolwiek konwencji – ludowej, balladowej czy poetyckiej – można by obronić przeciągnięte, operowe zakończenie. »Sól ziemi czarnej« ma jednak – poza wartościami, o których była mowa – cechy głęboko sympatyczne: ukazuje bohaterów ze znajomością ich egzystencji i mądrą życzliwością, jest gwałtowna, pełna życia, jak najdalsza od nijakiej letniości, której tyle na ekranach. Jest poza tym pięknym i stylowym widowiskiem filmowym, zbudowanym z przetworzonych przez reżysera elementów śląskiego pejzażu, z układów sytuacyjnych oczyszczonych z realistycznej dosłowności, a jednocześnie jaskrawych i wymownych, jak z ludowego malowidła”.

 „Siedmiu braci Basistów idzie do powstania”, „Film”, 1970, nr 10.

019. Czas ołowiu(1981)

Gatunek: Dramat
Produkcja: RFN
Reżyseria: Margarethe von Trotta
W rolach głównych: Barbara Sukowa, Luc Bondy
Cytat lub scena: Wymiana koszulek jako akt ratunku.
Ciekawostki: Zdjęcia do filmu kręcono w Berlinie i Stuttgarcie (Niemcy), w Bejrucie (Liban) oraz w Katanii i Neapolu (Włochy).
Czas trwania: 2 godz. 15 min.

Alicja Helman ,,Margarethe von Trotta robi filmy przede wszystkim o kobietach, powierzając mężczyznom tylko role drugoplanowe, co sprawia, że jej twórczość lokalizowana jest przez niektórych krytyków w nurcie feministycznym. Ale dzieła autorki przekraczają ograniczenia feministycznej inspiracji i charakterystycznego dla niej punktu widzenia. Znajdujemy w nich opis pewnej sytuacji psychologicznej, której uczuciowe i racjonalne składniki mają wartość uniwersalną, powtarzają się w każdym związku międzyludzkim. Chodzi o stosunek dominacji i podporządkowania, zależności i władzy, miłości i nienawiści. W relacje te wikła autorka siostry lub przyjaciółki, a ich partnerzy mogą te związki jedynie utrudniać lub komplikować. Filmy von Trotty można podzielić na utwory, gdzie wzajemne relacje ukazane są w rozległym kontekście zjawisk o dużej doniosłości społecznej, i dramaty intymne, gdzie dominuje analiza psychologiczna. Czas ołowiu należy do tej pierwszej grupy i jest najwybitniejszym jej filmem. Sięga głębiej niż inne filmy autorki w rzeczywistość minioną i współczesną Niemiec, diagnozuje ostrzej, śmielej, skłania do lektury na więcej niż jednym poziomie. Czas ołowiu nie jest tylko próbą intelektualnej i artystycznej analizy terroryzmu ani też historią Gudrun Ensslin, dzia­łaczki Frakcji Czerwonej Armii.

  Film konsekwentnie rozwija się jako historia dwu sióstr, więzi krwi silniejszej niż wzajemna wrogość i obcość płynąca z odmienności dokonanych wyborów. Jednakże tajemnicą wielkości tego dzieła jest sposób, w jaki owa indywidualna historia rzuca światło na „los Niemca", jak wiąże się dziesiątkiem niewidzialnych nici z rzeczywistością. Filmy von Trotty są jakby powieściami pisanymi kamerą z uwagi na doskonałą integrację opowiedzianych historii, płynność i elegancję narracji, której naturalna swoboda poddaje się swoistej estetyzacji''.

018. Pejzaż we mgle (1988)

Gatunek: Dramat obyczajowy
Produkcja: Francja, Grecja, Włochy
Reżyseria: Theodoros Angelopoulos
W rolach głównych: Tania Palaiologou, Michalis Zeke
Cytat lub scena: Szukanie w nieskończoność zaginionego ojca.
Ciekawostki: Oryginalny tytuł filmu odwołuje się do popularnego w Grecji postrzegania Niemiec jako "ziemi obiecanej".
Czas trwania: 2 godz. 7 min.


Theo Angelopoulos - Pejzaż we mgle nie jest filmem o dwójce dzieci szukających ojca. Jest o podróży, będącej inicjacją w życie. Bohaterowie uczą się w drodze wszystkiego: miłości i śmierci, kłamstwa i prawdy, piękna i destrukcji. (…) Film został ustrukturowany w formie filmowej baśni, co pozwala na dużą swobodę w operowaniu składnikami sprzecznymi z logiką następstwa przyczyny i skutku.

017. Bunt (1967)

Gatunek: Dramat historyczny 
Produkcja: Japonia 
Reżyseria: Masaki Kobayashi 
W rolach głównych: Toshirô Mifune, Takeshi Katô, Tatsuyoshi Ehara
Cytat lub scena: Potyczka na katany. 
Uwagi szczególne: Opus Magnum Kobayashi'ego. 
Ciekawostki: Muzyka do filmu była wykonywana na tradycyjnych japońskich instrumentach: shakuhachi, biwie i taiko.
Czas trwania: 2 godz. 8 min.

Najlepszy film w historii kina według Chrisa. Dlaczego uwielbiam (ba, kocham) japońskie kino? Dlatego, że żył ktoś taki, jak Kobayashi. Mistrz kina spod znaku Jidai-geki (z czasów feudalnych wojowników). W przyszłości marzę napisać książkę o filmach z kwitnącej wiśni, więc ,,Bunt'' będzie najszerzej opisywany. Tutaj pozwolę sobie na skrót. Dlaczego to film, który chwalę sobie najbardziej? Są ku temu co najmniej trzy powody. Pierwszy dotyczy warstwy tematycznej: rozlicza się z kulturą dawnej Japonii, gdy jednostka nie miała władzy nad własnym życiem, bo był rozliczany przez wyżej postawionych członków wspólnoty. Po drugie: jest opowieścią o honorze, o człowieku, który postanowił przeciwstawić się zewnętrznej fasadzie, że szczęście budujemy na zasadach społeczeństwa, miast na własnych przekonaniach (kultura sugestii zostaje przełamana i zmieciona pod naporem potrzeb osobowości). Po trzecie i najważniejsze: wzbudza zachwyt nad każdą sceną. Czysty, nienaruszony kadr wspaniale współgra z tłumieniem wewnętrznych emocji, z jakimi mierzą się samurajowie. Jest bunt wobec skostniałych reguł czy rezygnacji z samodzielnego decydowania o ludzkim losie. A scena, gdy dochodzi do starcia na katany - niech będzie ukoronowaniem reżysera, jak powinna wyglądać akcja w kinie.

016. Rękopis znaleziony w Saragossie (1965)

Gatunek: Dramat, Fantasy, Kostiumowy, Poetycki
Produkcja: Polska
Reżyseria: Wojciech Has
W rolach głównych: Zbigniew Cybulski, Iga Cembrzyńska, Elżbieta Czyżewska
Cytat lub scena: 

,,Mi się już mąci od tego wszystkiego, zatracam poczucie gdzie kończy się rzeczywistość, a zaczyna fantazja.''

Uwagi szczególne: Film został uznany przez amerykańskiego reżysera Martina Scorsese za jedno z arcydzieł polskiej kinematografii.
Ciekawostki: Luisowi Buñuelowi, który rzadko oglądał jakikolwiek film więcej niż jeden raz, ten film tak się spodobał, że obejrzał go trzy razy.
Czas trwania: 2 godz. 57 min.

Jan Słodowski - "Jeden z najbardziej oryginalnych polskich filmów, wizja świata chaotycznego, nie uporządkowanego, będącego metaforą przypadkowości ludzkiego losu, pozbawiona racjonalistycznego klucza."

Krzysztof Lipka - "Szlachetność obrazu uzyskana przez Wojciecha Hasa jest nadzwyczajna. Kadry, zdjęcia, wspaniałe najazdy kamery, cięcia, montaż, plany bliskie i dalekie, pozory licznych kamer, ujęcia zza rozmaitych przeszkód - wszystko to jest robione znakomicie i ze smakiem świadomym i wykwintnym, z gustem, którego gwarantem jest asceza. I dzisiaj zachwycić muszą widza liczne sceny i dłuższe sekwencje utrzymane w milczeniu, bez jednego słowa, statyczne i wytrzymane, kiedy napięcie nie spada ani na chwilę [...] Ascetyzm obrazu i barokowa przesada narracji, dłużyzny, które w kontekście opowiadanej historii stają się smakowite. Bardzo przekonujące zestawienie epiki, retoryki i poezji."

015. Matka (1926)

Gatunek: Dramat, Niemy
Produkcja: ZSRR
Reżyseria: Wsiewołod Pudowkin
Cytat lub scena: Spotkanie z matką.
W rolach głównych: Ivan Koval-Samborsky, Aleksandr Czistiakow
Czas trwania: 1 godz. 30 min.

Ulubiony radziecki niemy film. Całkowicie podporządkowany wyznawanej idei, że matka jest przyszłością narodu. Kim byliby synowie i mężowie bez wsparcia matczyny-żony? Jako kobieta może służyć za przykrywkę, zmącić spokój w szeregach ciemiężycieli, uratować od błędu czy stanąć się przyczyną rewolucji. Pudowkin, jak w żadnym innym ze swoich sztandarowych dzieł, przyczynił się do subtelnych zbliżeń, które opowiadają oddzielną historię o zwycięstwie mikro drobiazgów decydujących o czyimś życiu. Piękno ukryte w niemych relacjach między rodziną.

Joanna Wojnicka ,,Adaptacja wydanej w 1906 r. powieści Maksyma Gorkiego, stanowiącej wzór dla późniejszej powieści socrealistycznej. Modelowy przykład opowieści o dojrzewaniu ideologicznym. Przejmująca rola Wiery Baranowskiej''.

014. Nazarin (1958)

Gatunek: Dramat, Religijny
Produkcja: Meksyk 
Reżyseria: Luis Buñuel
W rolach głównych: Francisco Rabal, Jesús Fernández, Rita Macedo
Cytat lub scena:

                               ,,Porzuć cierpienia tego świata.''

Czas trwania: 1 godz. 32 min.

Konrad J. Zarębski ,,Jeden z najważniejszych filmów w dorobku Luisa Buñuela odczytać można na co najmniej dwa sposoby. W intencji autora, co potwierdza jego autobiografia, „Nazarin” miał być opowieścią o upadku katolicyzmu. Jednocześnie dostrzeżono w nim próbę osobistej rehabilitacji twórcy, mającego opinię antyklerykała, który swym dziełem dotyka istoty chrześcijaństwa. Interpretacja pierwsza miała przynieść Buñuelowi Grand Prix International festiwalu w Cannes, druga zaś – miejsce na tzw. watykańskiej liście filmów o szczególnych walorach religijnych. Niezależnie od wyboru interpretacji „Nazarin” zawiera elementy charakterystyczne dla twórczości hiszpańskiego mistrza – od ataków na instytucje religijne i establishment (choćby poprzez dowodzenie, że we współczesnym społeczeństwie nauka Chrystusa może być uznana za przejaw obłędu) po szukanie szokujących nieraz rozwiązań plastycznych. Tym niemniej film ujmuje swą prostotą i otwartością w stawianiu fundamentalnych pytań o kondycję Człowieka''.


013. Rocco i jego bracia (1960)

Gatunek: Dramat, Kryminał
Produkcja: Włochy, Francja
Reżyseria: Luchino Visconti
W rolach głównych: Annie Girardot, Renato Salvatori
Cytat lub scena: 

,,Każdy może żyć jak chce, jeśli tak postanowi.''

Ciekawostki: W 1961 roku, po premierze w USA, około pół godziny materiału zostało wycięte z filmu, ponieważ został on uznany za zbyt brutalny dla amerykańskiej publiczności.
Czas trwania: 2 godz. 57 min.


New York Times - "Emocjonalny ruch opery Verdiego i gęstość XIX-wiecznej narracji. Rocco i jego bracia przedstawia artystyczną apoteozę włoskiego neorealizmu."

Roger Ebert - ,,Luchino Visconti był człowiekiem wielu temperamentów, stylów i przekonań, a można zobaczyć je wszystkie, kumulujące się na kanwie jego arcydzieła."

              

012. Wrony (1994)

Gatunek: Dramat społeczny
Produkcja: Polska
Reżyseria: Dorota Kędzierzawska
W rolach głównych: Karolina Ostrożna, Katarzyna Szczepanik
Cytat lub scena: Wędrówka po naukę na całe życie.
Uwagi szczególne: Trzecia reżyserka na liście.
Ciekawostki: Zdjęcia do filmu kręcone były w Toruniu.
Czas trwania: 1 godz. 03 min.

Dorota Kędzierzawska to jedna z moich ulubionych reżyserek. Jej dzieła są naznaczone szlachectwem, skupia się na uczuciach: dzieci i dorosłych, którzy pielęgnują w sobie dziecięcą wrażliwość. A ,,Wrony'' to oddech przed papką o infantylnej strukturze obrazu, które poza formą nie mają niczego do zaoferowania. To krótka historia o małej dziewczynce, której brakuje miłości, dlatego sama postanawia zostać matką cudzego malucha. Pozostawiona samej sobie pragnie kochać, upoić się ludzkim dotykiem i obecnością. Mocne, wstrząsające, uświadamiające - trafia w gust Chrisa, który nie potrafi nie docenić kina z polskiego podwórka o ważnej nauczce dla mam i ich dzieci.

011. Andriej Rublow (1969)

Gatunek:  Biograficzny, Dramat historyczny
Produkcja: ZSRR
Reżyseria: Andriej Tarkowski
W rolach głównych: Ivan Lapikov, Anatoli Solonitsyn
Cytat lub scena: Zbliżanie się autora do ideału.
Ciekawostki: Tarkowski po ukończeniu filmu przez 4 lata zmagał się z radziecką cenzurą, której nie spodobało się dzieło. Finalna wersja, po ciężkich bojach doprowadzona do dystrybucji była mocno okrojona i trwała 140 minut (ponad godzinę krótsza niż wersja reżyserska).
Czas trwania: 3 godz. 25 min.

    

Janusz Wróblewski - Andriej Tarkowski nakręcił „Andrieja Rublowa” w 1966 r. Cenzura zarzuciła mu, że trzygodzinny fresk, poświęcony średniowiecznemu malarzowi ikon, nie przedstawia właściwej hierarchii wartości (wynosi artystę, stawia sztukę ponad społeczeństwo). Film powędrował więc na półkę. Światowa premiera odbyła się trzy lata później na festiwalu w Cannes. Ale nawet honorowa nagroda tam zdobyta (FIPRESCI) nie przekonała władzy. „Andriej Rublow” wszedł oficjalnie na ekrany ZSRR dopiero w 1971 r.

Ta ośmioczęściowa saga, poświęcona tyleż narodzinom talentu wielkiego artysty, co rekonstrukcji barbarzyńskiej epoki zakończonej zwycięstwem Dymitra Dońskiego nad Tatarami, zdumiewa subtelnym połączeniem poetyckiego stylu z szeroką, epicką panoramą XV-wiecznej Rusi. Nawet z dzisiejszej perspektywy większość scen ze słynnym obrazem odlewania cerkiewnego dzwonu na czele wciąż robi piorunujące wrażenie. Tarkowskiemu udała się rzecz niesłychana: ukazał proces kształtowania się wrażliwości genialnego malarza, odnajdującego w cierpieniu i zwątpieniu wiarę w Chrystusa.

010. Fanny i Aleksander (1982)

Gatunek: Dramat, Fantasy, Obyczajowy
Produkcja: Francja, Szwecja, RFN
Reżyseria: Ingmar Bergman
W rolach głównych: Allan Edwall, Ewa Fröling, Börje Ahlstedt
Cytat lub scena: 

,,Wszystko to role. Niektóre miłe, inne mniej. Grałam mamę. Grałam Julię, Małgorzatę. Teraz gram wdowę i babcię. Jedna rola po drugiej. Ważne, żeby grać dobrze.''

Uwagi szczególne: Ostatni wielki film Ingmara Bergmana.
Ciekawostki: Krytycy magazynu "British Film Institute's Sight & Sound" umieścili film na trzecim miejscu, w plebiscycie na najlepsze filmy nakręcone po 1978 r.
Czas trwania: 5 godz. 8 min.

Annie Baker  - ,,Widziałam ten film kilka razy, nie zliczę dokładnie ile. Myślę, że to najlepszy film o byciu dzieckiem, jaki kiedykolwiek powstał. Mieszanina bajki z koszmarem i całkowicie wiarygodny portret rodziny w szwedzkiej Uppsali na przełomie XX wieku. To zawsze przypominało mi jedną z moich ulubionych powieści Tomasza Manna, Buddenbrooków. To także film o dziwnej magii teatru.''

009. Kobieta z wydm (1964)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Japonia
Reżyseria: Hiroshi Teshigahara
W rolach głównych: Kyôko Kishida, Eiji Okada
Cytat lub scena:

,,Chodzenie bez celu musi być męczące.''

Ciekawostki: Film na podstawie powieści Kōbō Abe.
Czas trwania: 2 godz. 27 min.


Katarzyna Bolforska - Film Kobieta z wydm (Suna-no onna, 1964) Hiroshiego Teshigahary według powieści Abe Kōbō przedstawia historię nauczyciela (Eiji Okada), który wyruszył nad morze w poszukiwaniu owadów żyjących na wydmach. Po całym dniu poszukiwań mężczyźnie zostaje zaoferowany nocleg przez miejscowych wieśniaków. Zostaje on zaprowadzony do chaty w dole między wydmami, w której żyje młoda wdowa (Kyôko Kishida). Następnego dnia z przerażeniem orientuje się, że został on podstępnie zwabiony i uwięziony. Młody nauczyciel stara się za wszelką cenę uciec i dziwi się kobiecie, która ze wszystkich sił próbuje uchronić dom przed zasypaniem nie myśląc wcale o zmianie swojego losu. W zamian za ciężką pracę przy wykopywaniu piasku młoda wdowa otrzymuję od mieszkańców wioski środki niezbędne do życia. Tak odmienne życie od tego, jakie bohater znał do tej pory sprawia, że w momencie kiedy ma możliwość ucieczki, postanawia zostać.

Film ten ukazuje zmagania człowieka uwięzionego w całkowicie odrębnym świecie, które prowadzą do zmiany wartości u bohatera. Jest to piękna historia, która pokazuje, że nawet w na pozór beznadziejnych warunkach można przezwyciężyć ograniczenia oraz odnaleźć miłość a wraz z nią nadzieję.

008. Przygoda (1960)

Gatunek:  Psychologiczny, Melodramat
Produkcja: Francja, Włochy
Reżyseria: Michelangelo Antonioni
W rolach głównych: Lea Massari, Renzo Ricci, Monica Vitti
Cytat lub scena: Niech mi ktoś wyjaśni, co się stało z...
Uwagi szczególne: Monica Vitti jest jedną z moich ulubionych aktorek.
Ciekawostki: ,,Filmy Antonioniego zaczynają się jak melodramaty lub kryminały, ale akcja stopniowo wygasa. Kulminacją staje się coś pomiędzy wydarzeniami: pustka po człowieku, pustka po uczuciu, które wygasło, pustka po jakimś świecie. Może pustka po Bogu? Co dzisiejszemu widzowi mówi ta pustka? Coś innego niż kiedyś''. (Tadeusz Sobolewski)
Czas trwania: 2 godz. 23 min.

Martin Scorsese - ,,Oto kolejny film, o którym tak dużo zostało powiedziane i napisane na przestrzeni lat, że można skończyć na myśleniu: Nie ma nic do powiedzenia. Ale oczywiście, to zawsze wykręt, bo to nie prawda, zawsze jest więcej do powiedzenia na temat filmu, aby zobaczyć go ponownie, aby zobaczyć go w 2020 roku, w porównaniu do roku 1960 jest to inne doświadczenie i dla niektórych osób będzie to dosłownie nowe (do tych ludzi, powiedziałbym po prostu: Zobacz go! Teraz!!). Trudno myśleć o filmie, który mocno rozumie sposób, w jaki ludzie są zobowiązani do otaczającego ich świata, przez to, co widzą, dotykają, smakują i widzą. Zdaję sobie sprawę, że L'avventura ma być o bohaterach, którzy są "wyobcowani" z otoczenia, ale to słowo było tak często używane, aby opisać ten film i filmy Antonioniego, że mniej lub bardziej zamykają przemyślenia. W rzeczywistości, to widzę, bardziej niż kiedykolwiek, jako film o ludziach w duchowym niebezpieczeństwie: ich sygnały duchowe są zakłócone, dlatego widzą otaczający ich świat jako wrogi i pamiętliwy. Wizualnie, zmysłowo, tematycznie, dramatycznie, pod każdym względem, jest to jedno z największych dzieł kinematografii''.

007. Wszystkie poranki świata (1991)

Gatunek: Biograficzny, Melodramat, Muzyczny
Produkcja: Francja
Reżyseria: Alain Corneau
W rolach głównych: Gérard Depardieu, Jean-Pierre Marielle
Cytat lub scena:

     ,,Niewyrażalne nie jest dla uszu.” 

Ciekawostki: Na prośbę Alaina Corneau Guillaume Depardieu dla potrzeb filmu nauczył się grać na violi da gamba.
Czas trwania: 1 godz. 49 min.

Na podobiznę ,,Fortepianu'' w reżyserii Jane Campion instrument muzyczny staje się erotycznym wabikiem, jest duszą wykonawcy, poszerza kompromis między życiem a sztuką. Wiolonczela jako struna wrażliwości, skrywająca tajemnice ludzkiej tęsknoty i żałości. Instrument smyczkowy jako węzeł ucznia z mistrzem, córki z ojcem, dwojga kochanków. Obok ,,Purpurowych skrzypiec'' jeden z moich ulubionych filmów muzycznych.

006. Tokijska opowieść (1953)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Japonia
Reżyseria: Yasujirô Ozu
W rolach głównych: Chishû Ryû, Chieko Higashiyama
Cytat lub scena: Kronikarskie spojrzenie na rodzinę.
Uwagi szczególne: Ozu, to dla mnie, jeden z dziesięciu najlepszych reżyserów z Japonii.
Ciekawostki: 24 lutego 2005 roku film zajął 13 miejsce w rankingu Digital Dreem Doors w kategorii najlepszy film lat pięćdziesiątych.
Czas trwania: 2 godz. 16 min.


Robin Wood - ,,...być może jest to największy film o rodzinie i jej degeneracji pod wpływem kapitalizmu''.

005. Tess (1979)

Gatunek: Melodramat
Produkcja: Francja, Wielka Brytania
Reżyseria: Roman Polański
W rolach głównych: Nastassja Kinski, Peter Firth
Cytat lub scena: 

"Trzeba nocą położyć się na trawie i wpatrywać z całych sił w dużą błyszcząca gwiazdę. Wtedy czujemy się oddaleni o setki mil od naszego ciała, które wydaje się być niepotrzebne."

Ciekawostki: Melodia, którą Angel gra, to popularna polska pieśń ludowa pt. "Laura i Filon".
Czas trwania: 2 godz. 44 min.

Melodramat stał się jednym z moich ulubionych gatunków filmowych. Tess - uosobienie kobiecości, kombinacja nieśmiałości, niezdecydowania, pracowitości, dobroci i uśpionego wulkanu. Nie do wiary, że to Polański zabrał się za XIX-wieczną powieść Thomasa Hardy'ego. Znakomite przeniesienie obrazu do czasów purytańskiej Anglii - kostiumy wyjęte niemal z szafy ówczesnych mieszkańców. Wiejskie zajęcia, które są mi znane - oddane z naturalną precyzją (mleczarstwo, dojenie krów, praca na roli). Ale przede wszystkim wielka, epicka historia o ludzkim dążeniu do szczęścia i zadowolenia. Nieprzerwana wiara w powodzenie i odmianę losu - z biedy do bogactwa. ,,Tess'' jest filmem o miłości, o wybaczeniu, o znoszeniu upokorzeń i trwaniu w dobrej myśli, że wszystko się ułoży. Uczucia stają się tym silniejsze, gdy ich próg zostaje przekroczony. Hipokryzja ginie pod ciężarem kochanków zdolnych do poświęceń. Jeśli kochać - to oddanie i bez zachamowań.

004. Elizo, moje życie (1977)

Gatunek: Dramat
Produkcja: Hiszpania
Reżyseria: Carlos Saura
W rolach głównych: Isabel Mestres, Joaquin Hinojosa
Cytat lub scena: Przenikanie się świata realnego i nierealnego, czyli to, co cechuje kino Carlosa Saury.
Ciekawostki: Fernando Rey za rolę Luisa otrzymał Cesara (najlepsza kreacja aktorska) na festiwalu w Cannes w 1977.
Czas trwania: 2 godz. 5 min.

Pierre Larousse

Kameralny i oszałamiający dramat; starzec i jego córka pragnąc lepiej się poznać, dzielą się wspomnieniami, doświadczeniami, przeżyciami i fantasmagoriami. Pasjonująca refleksja na temat pamięci, śmierci i twórczości. 

003. Ach te dziewczęta (1924)

Gatunek: Komedia, Akcja, Romans, Niemy
Produkcja: USA
Reżyseria: Fred C. Newmeyer/Sam Taylor 
W rolach głównych: Harold Lloyd, Jobyna Ralston
Cytat lub scena: Pościg za miłością.
Ciekawostki: Akcja rozgrywa się przed wprowadzeniem elektryczności do miasteczka Little Bend. Tymczasem w kilku scenach widać z daleka słupy wysokiego napięcia.
Czas trwania: 1 godz. 17 min.

Spełnienie marzycieli o dziewczynie ze snu. Nieśmiały kawaler jąka się przed spojrzeniami dam. Aby zwalczyć fobię przed kobietami postanawia napisać poradnik o radzeniu sobie z lękami - przerysowując świat władczych mężczyzn. Nieporadny eksperyment zamienia się w pasmo dzikiego wołania, by uzyskać własną naturę w chorobliwej nieśmiałości przed damską sferą uwodzicielek. Szaleńczy pościg za miłością, za zgubionym szczęściem. W rytmie tańca i manewrów kaskaderskich. Podobnie, jak Buster Keaton, pełen kunszt uzyskuje dynamizując sceny montażowe, wyciąga z płytek wyobraźni kreatywne pomysły, aby gagi zyskały intensywność poprzez nadciągający absurd i nie powagę sytuacji, w jakiej odnalazł się nieśmiałek. Chorobliwa tęsknota za zrozumieniem i odnalezieniem miłości wśród zaburzonego rytmu serca, w przypływie instynktu spaja związek między wycofaną dziewczyną, a zamkniętym na los mężczyźnie, który w przypływie silnych emocji zamieni słabostki w siłę. 

002. Opowieści księżycowe (1953)

Gatunek: Fantasy, Dramat
Produkcja: Japonia 
Reżyseria: Kenji Mizoguchi
W rolach głównych: Masayuki Mori, Machiko Kyô
Cytat lub scena: Fantazja krzyżuje się z rzeczywistością.
Ciekawostki: Na nagrobku reżysera widnieje inskrypcja: „Największy filmowiec świata”.
Czas trwania: 1 godz. 34 min.

Opowieści księżycowe to romantyczna i posępna baśń o garncarzu, który uciekł od swego domowego szczęścia w marzenia, by potem odnaleźć się jeszcze samotniejszym i nieszczęśliwszym. Niezwykła subtelność Mizoguchiego, umiejętność nadawania ukrytych znaczeń codziennym sytuacjom i przedmiotom, wreszcie niezauważalna zdolność panowania nad nastrojami postawiły Mizoguchiego w rzędzie klasyków, których dzieła nie wykuwają może nowych dróg, ale za pomocą cudzych środków osiągają doskonałą spójność treści i formy.

J. Płażewski, Historia filmu

001. Pewnego razu na Dzikim Zachodzie (1968)

Gatunek: Western 
Produkcja: USA, Włochy
Reżyseria: Sergio Leone
W rolach głównych: Charles Bronson, Henry Fonda, Jason Robards
Cytat lub scena: 

,,Nie ufam człowiekowi, który nosi jednocześnie i pas, i szelki.''

Ciekawostki: "Pewnego razu na Dzikim Zachodzie" to jedyny film, w którym Henry Fonda wciela się w czarny charakter.
Czas trwania: 2 godz. 45 min.

Kuba Armata - Sergio Leone zasłynął jako twórca, zrealizowanej w konwencji spaghetti westernowej, tzw. trylogii dolarowej, w skład której wchodzą filmy: „Za garść dolarów" (1964), „Za kilka dolarów więcej" (1965) i „Dobry, zły i brzydki" (1965). Drugą trylogię, tzw. amerykańską, tym razem niejednolitą gatunkowo, rozpoczyna western „Dawno temu na Dzikim Zachodzie”, a dopełniają: również utrzymana w westernowej poetyce, a osadzona w realiach rewolucji meksykańskiej „Garść dynamitu” (1971) oraz gangsterska saga „Dawno temu w Ameryce” (1984). Leone, świadome wykorzystujący bogaty arsenał środków wyrazowych, dysponuje świetnym opanowaniem filmowego rzemiosła, kompozycja każdego kadru jest u niego precyzyjnie przemyślana. Jego filmy, które często rewidują podstawowe, skonwencjonalizowane zasady gatunkowe, są przy tym niezwykle atrakcyjnie zrealizowane, a to zasługa bliskich współpracowników: operatora Tonino Delli Colli, kompozytora Ennio Morricone czy – często obsadzanych wbrew swemu emploi – gwiazd.